Bir kün Avdet yaş taşıyıcılarınen beraber yaşağan eski qırımtatar adları aqqında endi añlatqan edi. Siyrek rastkelgen adlarnı taşığan daa bir qaç yaş qırımtatar qızlarını tapqanımızdan memnünmiz. Olarnen yaqınca tanış olmağa teklif etemiz.
Velâ Mandracı, 87 yaşında.
«Menim adımı alam qoyğan edi. Manasını bilmeyim, amma alam degen edi: «Velâ adı Qurandan alınğan».
Sidiha Muhteremova ve Şefha Veliulayeva, 68 yaşındalar.
Sidiha hanımnıñ oğlunıñ Avdetke bildirgenine köre, egiz qız qardaşlarına Sidiha ve Şefha adları, ya adet boyunca, ya olarnıñ ecdatları doğğan Büyük Özenbaştan egiz qız qardaşlarına bağışlanıp, berildi. Sidiha hanım qardaşından 15 daqqa büyüktir.
Sidiha hanım
Nazlıhan Zeytullayeva, 50 yaşında.
«Maña babam tarafından bitamnıñ anasınıñ Nazlıhan adı berildi. Babam (Allah rahmet eylesin) birinci qızına, yani maña, böyle ad bermege özü qarar aldı, amma bu adnı sır olaraq tutqan edi. Babam ecnebiy müelliflerniñ romanlarını oqumağa sevgeni içün, er kes qaysı ad aytacağından meraqlana edi. Katime qartana, Musa qartbaba, Lütfiye bita ve Mustafa qartbaba pek qasevetlene edi ki, olarnıñ birinci torunı Konsuella ya bu kibi ad taşıycaq! Molla kelgende ve menim adım qoyulacaq an kelgende, babam ayttı ki, qızına bitasınıñ adını, yani Nazlıhan adını bermege sitey. Er kes böyle qararğa quvandı, çünki Nazlıhan bita, soy-sopnıñ sözlerine köre, pek işkir, merametli insan edi. O, erte aqaysız qaldı, amma onıñ üç balası yahşı, terbiyeli insan ösmesi içün elinden kelgenini yaptı. Men de böyle olmağa tırışam».
Nadire Cepparova, 15 yaşında.
«Qartanamnıñ adı Nadire edi. Soyadı Murahas. O Qırımnıñ en dülber Üsküt köyünde dünyağa keldi. Belleyim ki, Üsküt köyüniñ eñ dülber qızı edi. Uzun, qara, quvurçıq saçlı, iri közlü, yüksek böylü, nazik qız edi. Onıñ fotosuretlerini er vaqıt baqam. Men qartanamnı körmegen olsam da, onıñ aqqında babamnıñ laflarından çoq ikâyeler diñledim. Babam anasını pek sevgen ve: «Qızım olsa, oña anamnıñ adını qoyarım», – dep niyetlengen. Qartanam öldi, doquz yıldan soñ men doğdım. Babam pek quvandı ve: «Menim niyetim yerine keldi», – dep adımnı Nadire qoydı. Adımnı pek begenem. O, «az rastkelgen», «siyrek» manasını taşıy. Meni körgen soy-soplar dey ki: «Bu qız qartanasına pek oşay».
Zarife Mamutova, 27 yaşında.
«Anam maña ağırayaqlı olğanda, tüşüne edi ki, onıñ oğul balası olacaq, ve, bundan sebep, qız içün bir ad tüşünmedi. Amma onıñ anası, yani bitam, oña bir kün ayttı: «Lilâ, körersiñ ki, qızıñ doğacaq. O doğğanda, oña anamnıñ adını qoy». Anam razı oldı. Men 6,8 ay keçken soñ doğdım. Zarife Haybullayeva anamnıñ bitasınıñ adı maña qoyuldı».
Şefika Gafarova, 25 yaşında.
«Babam, bitasınıñ adını maña qoydı. Ad «merametli» manasını taşıy».
Sadiye Osmanova, 19 yaşında.
«Sadiye – bu ad arap tilinden kele, «bahtlı» demektir. Men doğacaqta, anam maña başqa bir ad qoyacaq edi, amma, onıñ añlatqanına köre, (Keriçte) loqsahane pencereleri yanında kimse «Sadiye» dep, kimseni çağırğan. O vaqıt añladı ki, qız doğsa, oña aynı böyle ad qoyacaq».
Azime Berberova, 25 yaşında.
«Maña bitamnıñ anasınıñ adı qoyuldı. Azime adınıñ manasını ögrengen edim: ulu, büyük. Balalıqta ve yaşlıqta bu adnı pek te begenmey edim, çünki onı kimse hatırlap ve bir kereden aytıp olamay, amma şimdi onı pek begenem».
Radife İbragimova, 29 yaşında.
«Maña böyle adnı, meni körmeden, bitamğa bağışlap, babamnıñ soy-sopları qoydı, anam ise, Eleonora adını qoymağa istedi… Böyle adnen yaşamaq ne maña, ne bitama, qolay degil… Amma men şikâyet etmeyim».
Nuriye Cemileva, 17 yaşında.
«Bütün qırımtatarlarda kibi, bizim büyük qorantamız bar, men doğğanda (ekinci bala edim) er kes adnen bağlı öz issesini qoşmağa istedi. Babam maña Nilüfer adını berecek edi, çünki bu ad güzel eşitile ve dülberdir. Qartbabam ise, Nuriye adını qoymağa qarar aldı, bu ad arap tilinden kele («nur»), men aynı böyle nurlu edim. Eñ meraqlısı şu ki, babamnıñ adı Nuri, işte, men o vaqıt Nuriye Nuri qızı oldım».
Zeliha Azizova, 20 yaşında.
«Ana-babam Midat qartbabamdan (anam tarafından) maña ad qoymasını soradı. O, Zeliha adını pek begene edi. Men, maña aynı bu ad qoyulğanından pek memnünim. Bu ad arap tilinden kele, «lafqa usta» demektir».
Zuleyha Nafeyeva
«Maña böyle adnı ana-babam, anamnıñ bitasına bağışlap, berdi. O, pek merametli, güzel bir qadın edi».
Mebruze Celilova-Ablayeva, 24 yaşında.
«Maña böyle adnı ana-babam qoydı. Men adnen doğdım, aytmaq mümkün, çünki bu bitamnıñ adı edi».
