2010 senesi 9-14 iyün künleri ‘Hatıra’ adlı ukraina qaramanlıq Kiyev teatri Ukrainada nam qazanğan artist Galina Yablonskayanıñ rehberliginde Qırımnıñ 6 şeerinde Kirill Bulkinniñ ‘Bir Yolnen’ pyesasını kösterecek. Mezkür pyesanıñ mevzusı eserniñ esas qaramanı Tavriya Milliy Üniversitetiniñ studenti Oksananıñ noqta-i nazarında ukrain ve qırımtatar halqlarınıñ işbirlik ve munasebetleridir. Temaşanıñ janrı muellif tarafından tarihiy levhalar ve dokumental vidionı bulundırğan drama-fentezi olaraq belgilendi.
Pyesanıñ muellifi ve rollerden birisini icra etken aktör ve jurnalist, 2005-2008 seneleri Azatlıq radiosınıñ alıp barıcısı, V.Stus adına mukãfatnıñ laureatı Kirill Bulkin ‘Avdet’ gazetası muarririyetiniñ suallerine cevap bermege razı oldı.
-Kirill, böyle spektaklni meydanğa ketirmek ğayesi nasıl peyda oldı ve onıñ esas maqsadı nedir?
— Bu ğaye menim şahsiy munasebetlerimniñ tecribesi sayesinde peyda oldı. Hususan Avropada körgenime köre, cemiyet içün emiyetli, misal olaraq ekologik ve terbiye kibi meselelerniñ çezüvinde sanat, ayrıca da teatr sanatı keniş işletile. Bizde ise cemaat teşkilãtları daa çoq diger usullarnen qullanalar: seminar, konferentsıyalar, çeşit qullanmalarnıñ neşir etilmesi ve il. Sanat ile az faydalanıla, faqat sanat pek emiyetlidir, çünki o eñ-evelã emotsıyalar, duyğu ve añastımızğa tesir ete. Bunıñ ile belki de añ ile menimsenilgen bilgilerden daa müimdir.
Şu sebepten, bu tek Qırım içün degil de, bütün Ukraina içün aktual olğan biri-birini añlav, biri-birine ürmet etüv meselesini teatr yardımınen inkişaf etmek mümkün. Eñ-evelã men tarihnen bağlanğan qırımtatar ve ukrain halqlarını közde tutam. Bu halqlar içün umumiy tarihını baqıp çıqsaq, şunı añlamaq mümkün ki, qırımtatar ve ukrain halqları birleşkende olar er vaqıt muvafaqiyet qazana ediler, biri-birine duşman olıp çıqsalar, ekisi de mağlübiyetke oğray ediler.
Böyle etip, ukrain ve qırımtatar halqlarınıñ tarihiy işbirlik ve munasebetleri mevzusında teatr levhasını sanalaştırmağa ğayesi peyda oldı. Bu ğayege ‘Vidrocennã’ (‘Tiklenüv’)halqara fonfu qoltuttı, soñra da bu ğayeni amelge keçirüv usulı da peyda oldı- teatr levhasında jurnalistika usullarını işletüv. Ğayemizge köre, teatr levhalarına tarihçı, ekspert, içtimaiy ve siyasiy erbaplarınıñ intervyuleri kirsetile.
— Bu ğayeniñ muellifi olaraq siz içün ukrain ve qırımtatar halqları arasında munasebetler ne içün bu qadar aktual körüne. Bu mesele bütün Ukraina içün kerçekten aktualdir, ya da bu siziñ şahsiy körünüşiñiz?
Bu ebette Ukraina içün ğayet aktual mesele, çünki Qırım milletlerara, medeniyetlerara problemler kergin turğan regiondır. Ve bu problemler Qırımda çezilmese, bu Ukrainağa menfiy tesir ete bilir. Onıñ içün, barışıq Ukraina içün pek müimdir ve, zanımca, bu tınçlıqnıñ şekillenmesinde eñ-evelã ukrainlar- Ukrainanıñ titul milleti olaraq ve qırımtatarlar- Qırımnıñ tamır halqı olaraq kirsetilmesi kerek. Bu eki millet arasında işbirlik olmasa, duşmanlıqnı qozğamağa istegenler içün öz maqsadlarına yetmege pek qolay olur.
-Ukrainada siz kibi tüşüngenler çoqmı? Qırımda qırımtatarlarğa aslı tam qarşı munasebet kösterile, yani ‘Qırımtatarlar olmasa problemler de olmaz’ degen dain. Bunıñ ile qırımtatarlarınıñ büyük qısmı ukrainlerge siziñ noqta-i nazarıñıznı añlatmağa tırışmaqtalar.
-Bilesizmi, men eñ-evelã bilgili, içtimaiy meselelernen, siyaset, kütleviy haber vastalarınen meraqlanğan insanlarnen qonuşam. Onıñ içün akimiyetten tış teşkilãtlar arasında böyle kibi yanaşuv mevcut.
Umumiy statistikanı alsañız, ebet, bam-başqa körünir. Soñki prezident saylavları şunı köstereler ki, Ukrainada ealiniñ büyük qısmı bir çoq şeylerden haberleri yoq, belki bilmege istemegenlerindendir, onıñ içün olar hurafat esirinde qalalar. Şu insanlarnıñ bazılarını bu hurafatlardan ayırmazsıñ, digerler ile özleri içün yañı bilgi qazanmağa azırlar- işte bizim küçlerimiz böyle adamlarğa doğrulanacaq. Bizim işimiz em icadiy em içtimaiy mizacını taşıy. Menince, işimizniñ içtimaiy tarafı şundan ibaret ki, biz bu insanlarğa öz hurafatlarından boşanmağa yardım etmek ve yuqarıda aytqanımız añlamlarnı aşlamalımız.
— Lütfen, pyesanıñ süjet sırlarını açmayıp, sananıñ esas mündericesini ikãye etiñiz.
Areketler 2007 senesi noyabr ayında olıp keçe. Eserniñ baş qaramanı Tavriya milliy üniversitetiniñ talebesi, ukrain ve qırımtatarlar ile munasebetler aqqında kurs işini yazğan bir ukrain qızı. Aynı zamanda bu meseleni terenden ögrenmege onıñ şahsiy sebepleri bar ve o em içtimaiy em şahsiy bir çoq suallerge cevap tapmağa tırışa. Soñra fantastik unsurlar başlay- qız televizorda etnografik bir yayin baqqan vaqıtta, onıñ odasında Mamay Kazak peyda ola ve oña tarihke bir seyahat yapmağa teklif ete. Bu seyahat devamında odada em Bogdan Hmelnitskiy, Tuğay bey, Mihail Gruşevskiy, Cafer Seydamet ve diger tarihiy şahslar peyda ola ve aynı zamanda evelden añğanımız vidio-intervyüler yañğıray.
-Bu sanalaştıruvda kim iştirak etkeni aqqında tarif etiñiz.
Sanalaştırmanı halq artisti Franko adına teatrniñ aktrisası Galina Yablonskaya qoya. Böyle insannen çalışmaq bizim içün büyük şereftir. Galina hanım kergin içtimaiy problemlerge pervasız degil. O, «Міжнародна Ліга «Матері і сестри – молоді України» (‘Ana ve tatalar- Ukrainanıñ yaşları’ Halqara ligası’) teşkilãtınıñ başı sayıla.
Leyhanıñ ekinci rejissörı Vladimir Zavalnük. O onlarnen halqara festivallerniñ laureatıdır. Bundan da ğayrı o sanalaştıruvda ukrain qaramanlarınıñ rollerini oynay. Qırımtatar qaramanlarını ise professional aktör Valeriy Antonük oynay. Men özüm Mamay kazaknıñ rolüni oynayım. Bu rol içün ömrümde ilk sefer taz oldım ve öz qaramanım içün yır yazdım.
Oksana talebeniñ rolüni Lüdmila Barbir oynay. O da bu leyhağa pervasız degil, işke pek ciddiy, can- göñülden yanaşa.
Bizim teatral komandamızğa bestekãr ve ses rejissörı Grigoriy Lukyanenko ve ressam- sanalaştırıcı Bogdan Polişçük de kirdiler.
-Premyera ne vaqıt ve qayda olıp keçecek?
-Premyera 7 iyün bazarertesi künü saat 19 Kievde Aktörlar Cumhuriyet Evinde, Yaroslav Val soq., 7-nci ev adresi boyunca keçecek. Nevbetteki künü ise biz Qırımğa ketemiz, 9-14 künleri biz Qırımnıñ altı mesken yerinde: Aqmescit, Bağçasaray, Saq, Kezlev, Qurman ve Mamut-Sultan köyünde öz sanalaştıruvımıznı kösterecekmiz.