23-26 aprel künleri Qırımda Türkiyedeki qırımtatar diasporasınıñ parlaq temsilcilerinden biri, Kırım Türkleri Kültur ve Yardımlaşma Derneginiñ Reisi, doktor Ahmet İhsan Qırımlınıñ 90 yıllıq yubileyi munesebeti ile tedbirler keçirilecek. Faraqlı ülkelerde yaşağan qırımtatar halqınıñ temsilcileri arasında medeniy alâqalar qurulmasına, tarihiy Vatanına qaytqan vatandaşları içün yardımına bu insannıñ qoşqan issesi pek büyüktir.
Biografiya
Ahmet İhsan Qırımlı1920 senesiniñ 23 aprel künü Balıkesir rayonınıñ Mecediye qasabasında (Türkiye) dünyağa keldi. Kelecekte ekim, alim, siyasiy erbap Ahmet İhsan qırımlı 1937 senesi Balıkesirde umumtasil mektebini bitirdi, ondan soñ ingliz tilini ögrenmek içün İstanbul Robert Kolledjine oqumağa kire. Muvafaqiyetli oquğanı neticesinde Ahmet İstanbul universitetiniñ tıbbiyat fakultetine oqumağa kire. Universitette oquğanda, Qırımlı içtimaiy student ayatında faal iştirak ete edi. Bu seneleri o, “Aliy oquv yurtlar studentleriniñ cemiyeti”, “Tıbbiyat fakulteti studentleriniñ cemiyeti”, “Balıkesir studentler cemiyeti” kibi studentler teşkilâtlarınıñ yolbaşçılığını yapa edi.
Universitetni bitirgen soñ, 1974 senesi Qırımlı orduğa Sarıkamış şeerine kete. Arbiy ameliyatını bitirgeninen Ahmet İhsan Qırımlı Londonğa kete, anda bala hastalıqları boyunca “Uips Kross hospital” hastahanesinde oquvını devam etti. Bu vaqıt Qırımlı faal içtimaiy faaliyetini devam ete, ve İngilterede Türk studentlerniñ Federatsiyası Temsilciliginiñ ve Türk studentler birliginiñ idare azası ola.
1950 senesinden soñ Ahmet İhsan Qırımlı AQŞ kete, anda üç yıl farqlı hastahanelerde çalışa, soñra 2,5 yıl Albert Eynşteyn adına Tıp merkezinde başta assistent, soñra uyken assistent, soñra ise oca olaraq çalışa.
AQŞ’da olğanda, Qırımlı Amerikada Türk studentler birligini teşkil ete, soñra onıñ Reisi ola. Sayıla ki, bu cemiyet ve AQŞ’da Qırımtatarlar cemiyeti bugün bile AQŞ’da türkiy halqlarnıñ menfatlarını eñ yahşı qorçalay. İleirdeki seneleri AQŞ’da Qırımtatarlar cemiyeti Amet İhsan Qırımlığa onıñ büyük qazançalrı içün Cemiyetniñ fahriy reisi unvanını bere.
AQŞ’dan qaytqan soñ, Ahmet İhsan Qırımlı Balıkesirde serbest ekim olaraq çalışa, ve aynı vaqıtta içtimaiy-siyasy faaliyetinen oğraşmağa devam ete. O, Demokratik partiyasınıñ vilâyet idaresiniñ, Balıkesir studentler cemiyetiniñ, Balıkesir-Çanakkale şeerleriniñ ekimler cemiyetiniñ yolbaşçılığında tura.
1961 senesi Ahmet İhsan Qırımlı Adalet Partiyasından Türkiyeniñ Büyük Milliy Meclisniñ deputatı olaraq tayin etile, 1977 senesine qadar bu vazifede buluna.
1961 senesi Qırımlı Adalet Partiyasınıñ idare azası olaraq çalıştı ve bir qaç vaqıt Partiya Reisi Ragıp Gümüşpalınıñ (1897-1964) muavini vazifesinde bulundı.
1973-1974 seneleri içtimaiy-siyasiy erbap Türkiyeniñ turizm naziri vazifesinde çalıştı, aynı vaqıtta Miliy madafaa ve halqara munasebetle boyunca parlament komissiyasınıñ azası ve kâtibi olıp çalışa edi.
Bu vazifelerde çalışaraq, Qırımlı sağlıq qoruvı meseleleri boyunca bütündünya konferentsiyalarda, eali sağlığı ve qoranta planlaştırılması sualleri boyunca halqara konferentsiyalarda iştirak ete edi. Ondan da ğayrı, Qırımlı farqlı ülkelerge resmiy ziyaretlerniñ delegatsiyalar terkibinde buluna edi. Ahmet İhsan Qırımlı Türkiyeniñ diplomatik korpusınıñ azası edi, çoq halqara leyhalarda iştirak ete edi, Cavaharlar Neru, İndira Gandi, Nensi Reygan ile şahsen tanış edi. Ahmet Qırımlınıñ şahsiy arhivinde çoqusı ülkelerniñ prezidentleri ve baş nazirlerinen yapılğan yüzlernen fotolar bar. Olarnıñ arasında Leonid Brejnev, Nikita Hruşçov, Mihail Gorbaçov ile fotolar da bar.
Ahmet İhsan Qırımlı 80-ci seneleri o vaqıttaki kommunistik rejimine qarşı küreşken dissident Mustafa Cemilev ile körüşken birinci çetel siyasetçi edi.
Qırımlı Türkiyede Sağlıq ve tedaviylev cemiyetiniñ, Türkiyeniñ Qoranta planlaştırılması cemiyetiniñ tesisçisi ve reisi, Türkiyeniñ Qızıl ay cemiyetiniñ reisi edi.
18 mayıs 1944 senesi qırımtatar halqınıñ sürgünligi ve genotsidi aqqında haber alğan soñ, Ahmet İhsan qırımlı İngiltere ve AQŞ’da bir sıra farqlı konferentsiyalarda iştirak etti, anda qırımtatar halqı ve bütün insanlarğa qarşı bu cinayet mevzusında maruzalar ile çıqışta bulundı. Deputat faaliyeti vaqıtında Qırımlı, farqlı halqara konferentsiyalarda iştirak eterek, qırımtatar halqına qarşı yapılğan aqsızlıqlar aqqında tarif ete edi. Ahmet İhsan Qırımlı bugün de qırımtatar halqınıñ meseleleri aqqında azası olğan Bütündünya serbestlik ve demokratiya birliginiñ (World League of Freedom and Democracy (WLFD)) muşaverelerinde ayta.
Doktor Qırımlı “Türk-atlantik añlaşma keñeşi”niñ idare azası ola. Bunınen beraber, Ahmet Qırımlı 1999 senesi teşkil etilgen “Türk-ukrain dostluq cemiyeti”niñ , “Qırım” cemiyetiniñ, Bulğaristan, Azerbaycan, Qırım türkiy halqlarnıñ federatsiyasınıñ yolbaşçısı vazifesinde buluna. 2000 senesi Ahmet İhsan Qırımlı Qırım müendislik-pedagogika universitetiniñ fahriy doktorı unvanını aldı.
Doktor Qırımlı — Kırım Türkleri Kültur ve Yardımlaşma Derneginiñ Reisi, dernek resmiy olaraq öz faaliyetini 1 iyul 1955 senesi başlap, bugün de qırımtatar diasporasınıñ eñ büyük birleşmesi sayıla. Kırım Türkleri Kültur ve Yardımlaşma Derneginiñ 19 resi olıp, Ahmet İhsan Qırımlı dernek başına 1987 senesiniñ 24 oktâbr künü kelip, endi 23 yıl bu vazifede buluna. Dernek yolbaşçılığını Ahmet İhsan Qırımlı başlağanınen dernek faaliyeti deñişti ve daa da semereli oldı. Bu tek medeniy tedbirler degil (qırımtatar milliy oyunlar gruppası, Qırımdan artistlerniñ Türkiyege davet etilmesi), Qırımda vatandaşlarına yardım, Türkiyede oquğan Qırım studentlerine yardım, din bayramlarınıñ (Qurban-bayram, Ramazan-bayram) keçirilüvi, milliy mekteplerge yardım kibi areketler. Şimdi Türkiyeniñ farqlı şeerlerinde Türkiyeniñ qırımtatar diaporasınıñ temsilcilerini birleştirgen Kırım Türkleri Kültur ve Yardımlaşma Derneginiñ 22 bölügi çalışmaqta.