Enver Uzuncı
BÜT yolbaşçısı Yuliya Timoşenko ve “Pravitelstvo peremen” (“Deñişmeler ükümeti”) yolbaşçısı Arseniy Yatsenük şahsında oppozitsiya Rusiye ve Ukraina prezidentleri tarafından 21 aprel künü Harkovde imzalanğan añlaşmanı Ukrainanıñ “milliy menfatlarınıñ hainligi” dep, adlandırdılar, çünki o, Anayasağa qarşı kele, qarar ise cemaat ögünde muzakeresiz çıqarıldı. Ukraina jurnalistleri içün Harkovdeki körüşüv körünmez informatsion izolâtsiyasınıñ misali oldı. Rusiye zenaatdaşları Harkovge añlaşmanıñ leyhaları (!) ile kete ediler.
“Bu adım şunı köstere ki, Ukrainada prezident yoq. Bu insan (Yanukoviç – muar.) vazifesini aqsız qazanıp, bugün de özüni yahşı taraftan köstermek, ayrı devlelerge qol tutmaq içün, Anayasanı köz ögüne almay ve bütünley Ukrainanıñ milliy menfatlarını boza”, — dedi Yuliya Timoşenko.
Başqa taraftan Viktor Yanukoviç Rusiyenıñ esiri degil de, daa çoq iqtisadiy buhrannıñ ve özüniñ saylav aldı vadeleriniñ esiri oldı. Onıñ “Ukraina insanlar içün” programmasında aytılğan yüksek standartlar zemaneviy şaraitlerde imkânsız. 2009 senesi Putin ile Timoşenko imzalağan gaz añlaşmaları, Yanukoviç komandasınıñ fikirine köre, devletniñ iqtisadiyatını tiz üsütüne çöktirdiler. Böyle ga zfiyatı ile devlet büdjeti leyhasında saylavcılarğa vade etilgen içtimaiy masraflarğa para ayırmaq pek ağır olur edi. Viktor Yanukoviç hatırlata ki, 2009 senesi añlaşması neticesinde Ukraina Avropadaki eñ paalı gaznı aldı.
“Bu fiyat pek yüksek edi. Bu fiyatnı kommunal hızmetlerge ve tariflerge, aşayt mallar, ötmekniñ fiyatlarına qoymaq kerek olur edi. Bizim himik saamız yahşı konkurentli degil edi, onı toqtatmağa kerek edi”, — aqlay özüni prezident. Meraqlısı şunda ki, eki prezidentniñ çıqışında Qırımda Rusiye flotnıñ bulunması devam etecegi aqqında haberni Dmitiry Medvedev ilân etti, sözge birinci, qabul etken tarafnıñ yolbaşçısı olaraq, Viktor Yanukoviç çıqqan olsa bile. Yanukoviç bu añlaşmanıñ bir sıra musbet tarafları aqqında tarif etti, amma eñ esas hususiyetini seslendirmege, ğaliba, imkânı yoq edi. Soñra sözge çıqtı Medvedev ve, er bir sözni açıq-aydın aytıp, cemiyetni tarflar flotnıñ bulunmasını devam etkenleri aqqında haberdar etti. Aqiqaten, bu añlaşma Ukraina tarafına ağır berildi.
Ukraina içün bu añlaşma tış siyaset areketleri içün alannıñ tarlaşması demektir. Rusiye ise basa, ve oña kim ile ve nasıl iş tutmaq emiyetli degil. Vaşington olsun, Kiyev, Brüssel ya da Minsk olsun – ruslar öz milliy menfatlarını qorçalaylar ve qabaatlı olağnlarını aytmağa ağır.
Minskte bunı endi añladılar, Ukrainada ise “gaz olsa, demek, er şey yahşı” olğanını östermege tırışalar. “Rusiye yolbaşçılığı bazıda Belorusnıñ başqa çaresi yoq dep, tüşüne. Bar. Avropanıñ ortasında ülke boş turmaz. Başımıznı egdirmege bermemiz. 65-70 yıl evelsi kibi çalaşlarda yaşarıq, amma sağ qalırıq”, — dedi Aleksandr Lukaşenko öz halqına. Yüksek sözler! Degilmi? Rusiye öz ükümdarlığını sabıq Sovet Birliginiñ territoriyasına tarqatmağa istey. Akimiyet başına Rusiye tarflama küçler kelgen Kirgiziya misali bunı köstere. Çıqarılğan prezident Bakiyevni özünde Lukaşenko qabul etti. Tek bir maqsad ile – halqara suallerde öz pozitsiya olğanını ve öz ülkesinde böyle şey yapmağa bermecegini köstermek içün. Ebet, Belorusiya prezidenti keççerek başladı, amma akimiyetimiz bunı bile yapıp olamaz.
AB ve NATO’da haber etmege aşıqtılar ki, bu qararnıñ Ukrainanıñ avropa-atlantik perspektivalarına iç bir tesiri olmaz. Ülke NATO ve AB’ne kirmek imkânını saqladı. Tek RF arbiy bazası olğan ülke NATO’ğa nasıl kirecek – sual açıq.
Mesele şunda ki, Qırımda flot boyunca qararnı Yanukoviç ve Medvedev degil, Medvedev ve Obama çıqardılar.