Mezarlıqta baştaşlarnı ‘mahsus’ yıqtırmaylarmı?

11.05.20160:19

Qırımda Ukraina İçki İşler Nazirliginiñ baş idaresiniñ resmiy saytında Saraylı Qıyat köyünde musulman mezarlığında yüz bergen vandalizm areketleri mahsus yapılmağanı aqqında malümatnı QMDİ aqılğa sığmağan malümat dep saya.

Müftiyat hadimleri özleri körgen aqiqat qabaatlanğan adamnıñ aytqanlarınen ne qadar ters kelgenine şaat oldı. Birinciden, qabaatlanğan şahıs martnıñ 20-sinde yüz bergen areketler topraq sılaq olğanından maşna çekilgeni sebebinden olğandır dep qandıra. Amma şu künü topraq quru edi. Şu yerde tahqiqat işlerini ötkergen militsiya hadimleriniñ naqliyeleri topraq üstünde raat yürgeni bunı tasdıqlap ola.

Ekinciden, qabaatlanğan şahıs öz maşnasınen eki qabirni mahsus basmağan olsa bile, bir-birinden 50 metrlik mesafede bulunğan daa 3 mezarnıñ yıqtırılmasını nasıl añlatmaq mümkün?

Bu baştaşlar üstünde maşna izleri yoq, amma adam izleri yahşı körüle. Bu baştaşlar ayaqnen urulğanı ve yıqtırılğanı açıq aydın belli oluna. Bu da mahsus yapılmadımı? Mında şübelerimiz büyük.

Böyle kibi qarama-qarşılıqlardan dolayı QMDİ militsiya hadimlerine teren araştırmalar keçirip, aqiqatnı bilmege, tahqiqatlar neticelerine binaen ise cinayetçilerni Ukraina Ceza Kodeksine köre mesüliyetke çağırmaqnı rica ete.

1995 senesinden Qırımda yüz bergen vandalizm vaqialarnıñ cedveli:

1. 1995 senesi aprel — Qarasuvbazar rayonı Krımskaya Roza mezarlığında baştaşlarnıñ aqaretlenmesi.

2. 1998 senesi avgust — Aluşta yanında Körbekül musulman mezarlığında qabirler aqaretlendi.

3. 2004 senesi avgust — Qarasuvbazar şeerinde musulman qabristanında 2 baştaş yıqtırıldı.

4. 2005 senesi dekabr — Saq rayonı Yarkoye köyünde musulman mezarlığında 4 baştaş yıqtırılğan edi. Cinayetçiler tapıldı — Beliy Yevgeniy (mahküm etildi), Morozov Yevgeniy (ketirgen zararlarını qapatqanı içün musulmanlar tarafından afu etildi ve mahküm etilmedi, Şikin Aleksandr — ruhiy hasta olaraq tanıldı).

5. 2005 senesi sentâbr – Aqmeçit rayonı Ablaq Acı köyünde musulman mezarlığında vandalizm areketleri yüz berdi. 7 baştaş yıqtırılıdı, küfür sözler yazılğan.

6. 2007 senesi aprelniñ 1-inde Aqmescit şeerinde Borodin bazarı civarlarında köpür tübünde divarlarda, Şevçenko adına merkeziy parkında qırımtatarlarnı aqaretlegen yazılar tapıldı.

7. 2007 seseni aprelde Aqmescit rayonı Sofiyevka köyünde musulman qabristanında 30-dan ziyade baştaş yıqtırıldı.

8. 2007 senesi avgustta Qarasuvbazar rayonı Krımskaya Roza qasabasında vandalizm areketleri yüz berdi (4 baştaş yıqtırıldı).

9. 2008 senesi fevralde Qırımda eñ büyük vahşiylik yüz berdi. Burnaş köyünde Seyitler rayonında musulman mezarlığında aman-aman bütün baştaşlar yıqtırıldı. 270-den ziyade mezarlar aqaretlenip, olardan 220 mezartaş sındırıldı.

10. 2008 senesi aprel — Acı Qal köyünde (Aqmescit civarında) musulman qabristanında 40-qa yaqın qabir parlanıldı.

11. 2009 senesi 20 yanvarde ‘Battal Çelebi’ medrese divarlarında işaretler yazıldı.

12. 2009 senesi 28 aprel künü ‘Battal Çelebi’ medreseniñ mağazı yaqıldı.

13. 2009 senesi mayısta Bağçasaray rayonı Tav Badraq köyünde musulman mezarlığında baştaşlar yıqtırılğan ve üstlerine boya tökülgen.

14. 2010 senesi avgsutta ‘Seit-Settar’ cami isarında Aqmescit şeerinde küfür sözler yazılğan. Caminiñ araba qapusı yaqılğan.

15. 2010 senesi dekabr 25 künü Aqmescit şeeri Jıgulina Roşça maallesinde qurulayatqan cami yaqıldı.

16. 2010 senesi avgustnıñ 24-ünde Aqmescitte Ukraina Mustaqillik künü arfesinde sürgün etilgen halqlar abidesi aqaretlendi.

17. 2011 senesi avgustnıñ 13-ünde Bağçasaray rayonınıñ Otarçıq köyünden 3 km mesafede dağdaki Qarlı Aziz mezarınıñ baştaşı yıqtırıldı.

18. 2011 senesi sentâbr 18-inde Körbekül köyünde musulman qabirlerine qarşı vahşiylik yer aldı.

19. 2012 senesi mart 20 künü Saraylı Qıyat köyünde musulman mezarlığında 5 mezar aqaretlendi. 1920 senesi doğumlı Gülsüm Mambetniñ qabri bütünley viran etildi, Seithalil Amet-oğlunıñ mezar taşı sındırıldı. Başqa mezarlarnıñ üstünde ayaqqap izleri qaldı. Başqa eki mezar üstünden cinayetçiler maşnanen basıp keçtiler.

QMDİ matbuat hızmeti

_____________________________________________________________________

Qırımtatar Milliy Meclisiniñ Saraylı Qıyat köy mezarlığında yer alğan vahşiylikke dair beyanatı

Qırımda kene vahşiylik yer aldı – martnıñ 20-sine keçer gecesi Aqmescit rayonı Saraylı Qıyat köyündeki musulman mezarlığında bilinmegen şahıslar baştaşlar ve qabirlerni aqaret etti.

Vandallarnıñ yapqan vahşiyligi aqibetinde Gülsüm Mametniñ baştaşı darma-dağın etilgen. Seithalil Amet oğlunıñ baştaşı parlanğan, daa eki baştaşlarda ise ayaqqap izleri qalğan. Bundan ğayrı daa eki qabirni avtomobil basıp keçken.

2012 senesi mart 21 künü Ukraina İçki İşler Nazirliginiñ Qırımdaki Baş idaresi Aqmescit rayon bölügi mezarlıqta vandallıq yapqanında şübe astına alınğan şahıs tapılıp, militsiya bölügine ketirilgeni ve sorğu etilgenini ilân etti.

Ukraina İçki İşler Nazirliginiñ Qırımdaki Baş idaresiniñ resmiy saifesinde bildirilgenine köre, qabaatı tahmin etilgen insan (Saraylı Qıyat köyüniñ 1979 sene doğumlı sakini) öz areketini şöyle añlatqan: "mart 20 künü mezarlıqqa aqrabasınıñ qabrini ziyaret etmege barğan. Mezarlıqqa kirgende yol çamurlı olğanı sebebinden avtomobil çetke sapqan ve neticede bir qaç baştaş zararlanğan. Bundan soñ maşna tayğan ve bir baştaşqa çarpıp, onı çatlatqan.

Bu vaziyetten öz başına çıqıp olamaycağını añlağan soñ adam yanından keçeyatqan "cip" avtomobiliniñ aydayıcısından yardım ricasınen muracaat ete. Böyleliknen avtomobilni çamur içinden çıqara. Avtomobil saibi öz qabaatını boynuna alıp, militsiya hadimlerine bu işni eñqastan yapmağanını añlattı. Baştaşlarnıñ bozuluvı — onıñ qolaysız areketleriniñ neticesidir".

Militsiya organları şübe astındaki insannıñ añlatqanları kerçek olğanında cemaatnı qandırmağa tırışqanları iç bir qalıpqa sığmay. Taqiqatçılar parlanmağan baştaşlar üzerinde olarnı da bozmaq areketleriniñ izleri qalğanına asıl da emiyet bermeyler. Bu izlerniñ maşna yapa bilecek areketlerinen iç bir alâqası yoq.

Qırımtatar Milliy Meclisiniñ Prezidiumı Qırımda musulman qabristanlarına ve camilerge qarşı yapılğan vahşiylik sistematik tarzını alğanı, bu, öz nevbetinde , militsiya organları cinayetçilerni qıdırmağanı ve cezalamağanı sebebinden yüz bergenini qayd eterek, Qırım Muhtar Cumhuriyeti Prokuraturasından Saraylı Qıyatta musulman mezarlığında baştaşlarnı qırğan adamlarnı tapmaq ve keregi kibi taqiqat ötkermekni talap ete.

Qırımtatar Milliy Meclisiniñ prezidiumında

2012 senesi martnıñ 23-ünde qabul olundı