UYŞ İnsan aqları, milliy azlıqlar ve milletlerara munasebetler boyunca komitette Ukrainanıñ “Milliy mensüpligine köre sürgün etilgen şahıslarnıñ aqları tilenüvi aqqında” qanunıñ leyhası baqıldı. Qanunıñ leyhası ve müellifi, Ukraina haql deputatı M.Cemilevniñ izaatlavlarınen beraber deputatlarğa Ukraina YŞ Apparatınıñ Baş ekspert idaresiniñ yolbaşçısı V.Berdenükniñ imzası altındaki hulâsalar, Ukrainanıñ eks-vitse-premyeri V.Seminojenkonıñ imzası ile Nazirler Şurasınıñ hulâsaları ve Milletler işleri boyunca OBSY Baş komissarı Knut Vollebekniñ hulâsaları dağıtıldı.
Ukraina Yuqarı Şurasınıñ ekspert idaresiniñ hulâsalarında aytıla ki, qanun leyhasında çoq aqsanlıqlar ve terminologik yañlışlar bar, Ukraina qanuncılığına uymağan yerleri de bar, bu qanunnı ömürge keçirmek içün ne qadar para kerek olğanı qayd etilmedi, ve umumen de, böyle kibi qanun aqqında Ukraina bağımsızlığınıñ tek birinci yıllarında aytmaq mümkün edi. Ondan da ğayrı, V.Berdenük saya ki, sürgün etilgenler aynı repressiyalarnıñ qurbanları kibi olıp, ayrı qanun qabul etilmesini talap etmeyler, “Ukrainada siyasiy repressiyalar qurbanlarınıñ reabilitatsiyası aqqında” Ukraina Qanunınıñ sıñırlarını keñişletmek mümkün.
Ukrainanıñ Nazirler Şurası öz hulâsalarında umumen M.Cemilevniñ bu qanun leyhasınıñ qabul etmesine qol tuta, amma tek bazı hatalar tüzetmek şartı ile.
OBSY Baş Komissarı K.Vollebek öz hulâsalarında qayd ete ki, qanun leyhası Bişkek añlaşmasına köre, halqara uquqcılığına köre işletilgen, 2004 senesi Ukraina YŞ tarafından qabul etilgen, amma Ukrainanıñ eks-prezidenti L.Kuçma tarafından red etilgen qanun leyhasına esaslana ve bu qanunnıñ qabul etilmesi sürgün etilgenlerniñ aq-uquqları tiklenilmesi meselesinde esas olmasına ümüt ete. Bunınen beraber, K.Vollebek bazı terminologik hatalar tüzetilmesi kerekliginen razı ve vesiqanıñ soñuna qadar işletilmesinde OBSY yardım etmege azırlığını bildirdi.
Öz çıqışına qanun leyhasınıñ müellifi M.Cemilev Ukrainanıñ YŞ Baş ekspert idaresiniñ çıqarğan hulâsalarnı tenqit etti. O, qayd etti ki, sürgün etilgenler öz aq-uquqlarını Ukraina bağımsızlığı ilân etilgeniniñ birinci künlerinden talap etmege başladılar, ve onıñ içün de bu mesele keç köterilgeniniñ aytılması büyük bir yañlıştır. Ondan da ğayrı, ekspert hulâsanıñ müellifine “Ukrainada siyasiy repressiyalar qurbanlarınıñ reabilitatsiyası aqqında” Ukraina Qanunını diqqatlı oqumasını tevsiye etti, çünki anda aytıla ki, bu qanun etnik hususiyetine köre sürgün etilgenlerge üküm sürmey, olarğa dair ayrı qanun qabul etilecektir.
Ukraina Nazirler Şurasınıñ hulâsalarına dair M.Cemilev ayttı ki, Nazirler Şurası teklif eken tüzetmeler yerine ketirilse, bütün mündericesi yoq etilip, vesiqa boş deklaratsiyağa çevirile. Bunınen beraber M.Cemilev ayttı ki, Avropa Şurasınıñ Venetsiya komissiyasına ekpertizağa vesiqanıñ yollanılmasına ve tek bu ekspertizadan soñ sessiyada baqılmasına qarşı degil.
Muzakere devamında çıqışta bulunğan deputatlar (V.Teren, Y.Gnatkeviç, O.Bondarenko) bu qanunnıñ qabul etilmesine qol tuttılar. Y.Gnatkeviç qayd etti ki, Nazirler Şurasınıñ teklif etken tüzetmeleriniñ yerine ketirilmesi içün pek büyük paralar kerek, amma büdjette adaletlik içün para bir vaqıt yetmey, Ukrainanıñ menfatları ve prestijine zarar ketirgen qanunlarğa para yete. Amma sürgün etilgenlerniñ aq-uquqları tiklenilmesi aqqında qanun qabul etilse, oña para mıtlaq tapılır.
Regionlar Partiyasından deputat İ.Popesku ilân etti ki, bu qanunnıñ qabul olunmasına qarşı degil, amma rey bermeden vazgeçer, çünki qanun leyhasına başqa milletlerniñ aq-uquqları tiklenilmesi aqqında maddeler de kirsetilmeli edi. Qanun leyhasınıñ müellifi razı olmasa, İ.Popeskunıñ fikirine köre, onıñ adını deñiştirip, qanun leyhası tek Qırımdan sürgün etilgen milletlerge dair olğanını qayd etmege kerek.
Umumen komitet İ.Popeskunıñ teklifine qarşı çıqmadı ve çoqluğı ile Yuqarı Şurasına qanunnı esas olaraq almaq içün rey berdi.
Yuqarı Şurası sessiyasınıñ oturışında qanun leyhasınıñ baqılması devamında onıñ müellifi M.Cemilev ve UYŞ İnsan aqları, milliy azlıqlar ve milletlerara munasebetler boyunca komitetiniñ reisi O.Zarubinskiy maruzaclar olaraq belgilendiler.
Meclisniñ Matbuat hızmeti