funktsional diagnostika ekimi
Diagnostika printsipi – funktsional bozulmalarını tayin etüv, hastalıqnı, onıñ nasıldır ‘suv altı’ aqıntılarını, sebep-aqibet bağlarını tayinlevdir. Yahşı diagnost kelecekni körip de hastalıqnıñ ögüni ala bile.
Follâ usulı – tıbbiy diagnostikanıñ ananeviy olmağan usulıdır. Kendi fikirlerimizni imgeli ifade etsek, insan sağlığınıñ nümüneviy alını teşkil etken programmadır. Donatmalar vastası ile energetik noqtalardan malümat alınıp bilgisayarğa kirsetile ve işlenmesinden soñra vesiqa şeklinde çıqarıla. Bu vesiqada insanda olğan bozulmalar kösterilmekte. Diagnostikanıñ boyle usulı organizm sistemalarınıñ ve muçelerniñ funktsionalligini köstereler, muçe kolemini, onıñ yerleşmesini, taşlarnıñ, şişiklerniñ v.b. olmasını ya da olmamasını ise köstermez. Follâ usulı ile çalışıp başlağanda men onıñ imkânlarında şubelene edim. Amma iş ceryanında bu usulda bir şey bar dep tüşünip başladım. Şimdi men eminim ki, yüz faizli diagnostikanıñ künümizde asıl da olmağanını köz ögüne alsaq, boyle diagnostikanıñ doğrulığınıñ derecesi yüksektir. Patalogoanatom bile yarıp baquvda yañlışa. Afsus ki, ekimler müstesna degildir.
İnsanlar ananeviy olmağan tıbbiyetke az işanalar. Başta olarnıñ işanmamazlığı ve atta nasıldır ihmalı duyula. Soñra ekinci faza başlana: ‘bunda bir şey bar’. O zaman patsient, ya da men olarğa sınavcılar deyim – olarnıñ ögünde dolandırıcı ya da olarğa kerçekten de yardım ete bilecek bir insan oturğanını añlamaq içün, hastalıqlarınıñ tarihini sırtı artında saqlap keleler. Olar hastalıqlarını temelinden bileler, lâkin ‘selâm aleykum’dan ğayrı iç bir şey aytmaylar. Yani özcesine cınavcılar. Ve diagnostikadan soñ, patsientke problemleri, olarnıñ qaynaqları ve çezilme yolları aqqında tarif etkende, olarnıñ yüzler deñişe ve bayığı açıqça ola.
Diagnozlar insanlarnı qorquza. Olar insan sağlığınıñ zayıf taraflarını köstereler. Şunıñ içün, er angi ekim, eñ birinciden, psiholog olmalı. Eger ögünizde melül ve şaşqın bir insan otursa, nasıldır kenardan yollar araysın, ‘ükümni’ başqadan tarif etesin. Amma müimi şunda ki, er angi usullar ile patsientke onıñ organizminde olıp keçkenlerni haber etmek kerektir.
Ekimler sıq allarda ipohondrikler qurbanları olalar . İpohondrik – hasta vesvese olıp qalğan insanlardır. İpohondrkler – menim sıq müsafirlerimdir, olar içün menim çoq sabırım bar. Olar simptom ve diagnozlarnı tüşünip çıqaralar, ve boylelerge sağlam olğanları aqqında añlatmaq bazan hastanı tedaviylemekten ağır ola.
Ekim tecribesi nasıl olsa olsun, yahşı ekimni orta derece ekimden onıñ odasından patsientniñ çıqış usulı ayırmaqta. Eger patsientniñ yüzünde tebessüm olsa – oña kerek derecede diqqat ayırıldı, onıñ bütün suallerine cevaplar berildi, ve hastalığı nasıl olsa da, o onı yeñecegine emindir. O, sanki kureş yoluna turğan. O, hastahaneden problemleri olsa da, amma bu vaqtınca bir sınav olğanını añlap çıqa ve yarın er şey başqaca olur degen ümüttedir. Patsient ekimden başında yarın ne olacaq? şimdi ne yapayım? kibi bir sürü sualler vızıldap turğan alda çıqsa – oña kerekli diqqat ayırılmağandır.
Ekim odağa kirgen patsientke baqıp, o, ağzını açmazdan evel hastağa tahminiy diagnoz qoya bile. İnsannıñ yürüşi, yüzü, qonuşuv usulı, terisiniñ renki, qoqusına köre bir çoq hastalıqlarnı tayin etmek mümkün. Bazan ekim, patsientke tek bir kere baqıp, nasıl yonelişte aramaq keregini ögünden bile.
Doğru diagnoz – tedaviylenüvniñ yarısıdır. Bazan doğru diagnostika etmek pek qıyın ola – aynı bir hastalıqnıñ sebepleri çoq ola bile. Mında variativ fikir etmek kerek.
Hastalığı aqqında bilgen insan problemasında qapala ve bunı sağlıq onıñ eñ müim barlığı degen fikirge esaslay. Ve bu davalaşılmaz bir şeydir. Amma bazan tedaviylenüv içün problemağa munasebetini, aş-suvunı ve ayat tarzını deñiştirmek yetelidir. Ve oldı.
İnsanlarnıñ çoqluğı biologik faal qoşmalarğa şubeli davranalar. Amma, eminim ki, asılında bu nasıl şey olğanı er keske meraqlıdır. Zemaneviy farmakalogiya, ekseriyetle, himiyağa esaslanıcılar, siyrek ösümlik esaslanıcılarğa esaslana. BFQ-lar ise yalıñız ösümliklerge esaslanmaqtalar. Ap, kapsula ya da ekstrakt olsun – er angi boyle qoşmalar ösümliklerge esaslanalar.
Menim anam qırq yıldan ziyadesini akuşer ameliyatına bağışlağandır. Ülker tatam da tıbbiy tasil aldı. Men ufaq olğanımdan başlap hastahane qoqusını başqa ququlardan ayıra bile edim. Ve tezden men özümni başqa zenaatta körmey edim.
Eger öz daimiy tasiliñnen oğraşmasan, yañı tıbbiy açılışlarnı ögrenmesen, işten ‘ev vazifeñni’ almasan – sen tıbbiyetçi olaraq eskirersin. Tıbbiyet bir yerde turmay, demek, özüni boş yibermege olmay.
Adamlar pek açuvlı oldılar. Siyasiy erbaplarğa, turmuş abadansızlığına, kendi maliye alına, tıbbiy hızmetke… Sıq sıq tıbbiy yardım içün muracaat etken adamlar olarnı top kibi tepmelerge rastkeleler. Büyük mesuliyetlik, baş belâsı çoq, az para berildi – kederli, amma sıq allarda bu deliller tıbbiyetçilerniñ işinde âl etici ola.
Zamanımıznıñ eñ ciddiy meselesi – oturış ayat tarzı. Şunıñ içün, fizikiy faallik – en birinci olmalı.
Halqımızğa boyle bir negativizm ve aynı zamanda skeptitsizm ve pessimizm hastır. Bu doğru degil. Bizge ayatqa quvanmağa ögrenmek kerek! Bizde olğan er bir şey içün Allahqa şükür etmek kerekmiz – ‘Biñ kere Allahqa şükür!’. Ve er bir yañı künden olğanı qadar çoq eyilik, tebessüm ve musbetlik çıqarmaq kerek.
Maddiy dünyada qonmaq kerekmey. Añlayışlı ki, parasız bu ayatta yaşamağa mümkün degil, amma biz en evelâ ruhiy mahlüqlar olğanımıznı da unutmaq olmaz. Ve insan bunı añlağanda, ‘baht’ añlamınıñ bütün terenligini yengilden menimsey.
Ayatıñızda deñiştirmege istegen şu güzellikni yarınğa qaldırmañız. ‘Yarın’ bir vaqıt kelmez. Çünki kün künden özüniz onı soñrağa çeke berersiz.
Ümütler maddiydir. Er şey insan kendi isteklerine nasıl derecede yüksek emotsional renk bergenine tabidir. Çoqusına qursaq saası üşügen, qorqu alı tanıştır. Qorquğa emotsional renk berilgen, ve o, oyle bir derecede parlaq ola bile ki, başıñda saçlar bile qıbırdanıp başlay. Tahminen boyle renk ümütlerge de berilmeli, istegenlerine bütün ruhuñ ile ıntılmaq kerektir. O vaqıt ümütiñizniñ maketi fikirleriñiz dumanından çıqıp, ümüt etilgen çizgilerge saip olmağa başlar.
Qadınlar ekimlerge sıqça muracaat eteler. Çoqça hasta ya da immunitetleri zayıfça olğanlarından degil… Er şey qolay – qadınlar sağlıqlarına daa da diqqatlılar. Erkekler hastahanege siyrekçe muracaat etkenleri olar qadınlarğa köre sağlam olğanlarını añlatmaz. Tıbbiyetçiler arasında boyle bir ibare bardır mevcüt – sağlam insanlar yoq, soñuna qadar teşkerilmegenler bar.
‘Men bahtlı olacağım’, ‘men bahtlı olmağa isteyim’ demek kerekmez. Sen artıq bahtlısıñ. Mına yanımda yaqın adamlarım: özegim – anam, yardımcım – tatam ve menim ilhamım – ömür arqadaşım. Olar sağlam ve yanımda olğanları içün men bahtlım. Menim işim ve bu ayatta erkek olaraq kendimi realizatsiya etüv modelim bar. Ve bu meni bahtlı ete.
Menim eñ sevimli raqamım – 13. Yolumnı mışıq keçse, kün muvafaqiyetli olacağını bilem ve ne qadar çoq qara olsa, o qadar yahşıdır. Hurafat – bizim qorqularımızdır. Qorqularımıznıñ ise yerine kelmege adeti bar.
Ne yapmağa bilmegende – bir şey yapma. Ormanda coyulğan atlı yalıñız ellerini yebere ve at onı ormandan özü çıqara.
Dosye:
Fevzi MAMUTOV
Samarkandda 1974 senesi doğdı.
S:İ: Georgiyevskiy adına Qırım devlet tıbbiyet üniversitetiniñ ‘aile tıbbiyet umumiy ameliyatınıñ ekimleri’niñ birinci mezunlarından biri edi. 2006 senesinden başlap ‘Yañı ayat’ klub sisteması’ Halqara içtimaiy teşkilâtında funktsional diagnostika ekimi olaraq çalışa. 2008 senesiniñ neticelerine köre kompaniya hadimleri arasında ‘Zenaatında eñ yahşısı’ olaraq tanıldı.