“Moskovskiy komsomolets” gazetasınıñ baş muarrir muavini
Men Tambovda doğdım, anda babam İzzet Mujdabayev Özbekistandan institutta oqumağa keldi ve anam Tatyananen evlendi. Men babam oquğan aliy oquv yurtuna (himik maşinaqurucılıq institutı) kirdim, amma ekinci kurstan soñ bu menim işim olmağanını añladım, beşinci semestr içün imtianlarnı tapşırıp, kettim. O vaqıtqa yerli akimiyet ile er daim davalaşqan yerli bağımsız gazetada maqlelerimi bastırğan edim. O vaqıt Rusiyede demokratiyanıñ başlanğan vaqtı edi. Böyle etip bu zenaatqa keldim ve Tambov gazetasınıñ muarrir muavinine qadar yettim. Bir kün şeerime reportaj yazmaq içün, “Moskovskiy komsomolets” gazetasından jurnalistler keldiler. Aqlımda olğani kibi, reportaj öyle de çıqmadı, amma biz dost oldıq. 1995 senesinden “MK”nıñ Tambovdaki mahsus muhbiri oldım, 1998 senesi Moskvağa köçtim, siyaset bölüginiñ muhbiri oldım. Soñra şeer ayatı (Moskvanıñ) bölüginiñ muarriri edim. 2008 senesinden ise – baş muarrirniñ muavini. Karyeram böyledir, KİV hadimi içün sıradan bir yoldır. Ne içün jurnalist oldım? Bilesiñiz, 90-cı senelerniñ başında öyle bir lâtife bar edi. Faişeden soraylar: “Nasıl etip faişe oldıñız?”. Cevap bere: “Qısmetim açıldı, belki”. Ayne cevap beririm, amma zenaatımı satqın olaraq saymayım. Jurnalistikada pek çoq ırızlı insanlar bar. Tüşünem ki, başqa saalardan daa çoq. Jurnalistler tek parağa çalışalar degenleri yalandır. Zanaatdaşlarımnıñ çoqusı aqiqatten de insanlarğa yardım etmege, bu dünyanı daa yahşı yapmağa isteyler. Jurnalistlerniñ parası çoq degil.
Birinci intervyunı futbolcıdan aldım. Tertipsiz, andan-mından laf etkeni, em de küfür sözlerni qoşqanı içün, manasını deñiştirmeyip, uydurmaağ mecbur edim. O vaqıttan berli sport saasında çalışqan jurnalistlerge büyük ürmet duyam. Bu saada da arqadaşlarım eñ çoq.
Gasprinskiynen laf eter edim. O vaqıttaki din radikalları oña atılğanda, özüni nasıl duyğanını ve halqınıñ kelecegi içün caillikke qarşı nasıl turğanını sorar edim. Şimdiki vaqıt içün pek aktual sual olur edi. Soñki vaqıt pek çoq başsız insan peyda oldı.
Bilesiñiz ayatımda er şey öz-özünden ola edi. Tek yahşı çalışmağa tırışa edim. Meşur insan olmağa iç bir vaqıt istemey edim. Men sade muarririyet hadimim. Ambitsiyalarğa kelgende, mutehassıslığımnı gazetamızdaki ve başqa KİV’deki hadimler tanısalar, yeterlidir. Yazmaqnı, yolbaşçılıq yapmaqtan, daa çoq begenem, amma öyle olıp çıqtı. Qısmet.
Rusiyedeki söz serbestligi aqqında aytmaq mümkünmi? Mümkün. Aytıñız. Ciddiy aytsaq ise, Rusiyede söz serbestliginen bağlı meseleler mevcüttir. Hususan televideniyede. Gazetamız – rus KİV arasındaki istisnalardan biridir. Tüşüngenimizni yazamız, açıqtan-açıq akimiyteni tenqit etemiz. Gazetamızda söz serbestligi olğanını añlamaq içün, oña abune olmasañız da olur, saytına kiriñiz. “MK”nıñ müellifleri sırasında – uquqqoruyıcı Lüdnila Alekseyeva, jurnalist Matvey Ganapolskiy, siyasetçınas Stanislav Belkovskiy ve daa çoq insanlar.
Şimdi de Qırımğa köçer edim, amma ne içündir işsiz oturmağa ya da ailemi baqacaq qadar para qazanmamağa istemeyim. Açıq-aydın aytsam, tek nefaqağa çıqqan soñ Qırımğa köçmege imkânım olur.
Qırım – Vatandır. Anda doğmağan, atta yaşamağan olmasam bile. Mıtlaq yılda bir-eki kere kelem. Qırımda çoq soylarım bar, olarnı pek sevem. Ve eñ yaqın insanlarnıñ mezarları.
Körem ki, yıl-yıldan qırımtatar gazetalar, radio, televideniyede yahşı jurnalistler, yahşı gazetalar peyda olalar. Atta pek yahşı jurnalistler, pek yahşı gazetalar bar. Çoqusını bilem ve olarğa selâm aytam.
Ne qadar canağırtıcı olaraq duyulsa bile, Qırım bugün – paytahttan uzaq yerdir, aqıllı, istidatlı insanlar bu yerden keteler. Qırımdan olıp, başqa şeer ve ülkelerde çalışqan çoq zenaatdaşlarımı bilem. Ne yapmalı, ayat öyledir. Onıñ içün Qırım KİV’nıñ progressi aqqında söz yürsetilse, Qırımda olğan ve bir yerge ketmege planlaştırmağan mutehassıslarnı közde tutmaq kerek. Em de yaş ve ambisiyalı insanlarnı. Halqımız pek istidatlı, icatnen bağlı meseleler yoq.
Pilâv pişirmege, balalarımnen tarih aqqında laf etmege, Brodskiyniñ şiirlerini, Pamuknıñ romanlarını oqumağa, dünyanı körmeg, doğmuşlarım ve dostlarımnen qonuşmağa sevem… Yetermi? Çünki men çoq şeyni sevem. Sevgen şeylerimi yapmağa bermegen şeylerni sevmeyim ise.
Balalığımnı Vasfiye qartanamnıñ çiberekleri ve Lilâ qartanamnıñ şorbası hatırlata. Olar, yazıq ki, endi yoqlar ve iç bir vaqıt olmazlar.
Eki qızım bar – 13 yaşına Anife. Ve İnayet, dört buçuq yaşında.
“Sıradan tış intervyu” ne demek, bilmeyim, farqlı içtimaiy-medeniy tedbirlerde yürmeyim de… Bulat Okudjava, Rulon Gardner (Karelinni yengen amerikalı küreşçi), Mustafa Cemilev, Cohar Dudayev kibi insanlarnen (olarğa, belki, “sıradan tış” demege mümkün) körüşüvler aqlımda qaldılar…
Cohar Dudayevnen intervyunı gece saat üçte yapqan edik. Onıñ saqçısı odasından çıqarmağa tıırşa edi, amma odanıñ saibi toqtamağa istemey edi, ep laf ete edi… O, asıl da laf etmege seve edi, Cohar Musayeviç…
Qadınnıñ aqlı yerinde olsa, em körünişi, em areketleri tertipli olur.
Yapqan eñ aqılsız areketim – 1993 senesi Moskvadaki Beyaz evi yanında atışmalr vaqtında foto çıqarmaq. O vaqıt, az qaldı, öldürecek ediler, qurşunlar başım yanında uça ediler. Yaş edim, fikirsiz.
Bütün dünya, Rusiye ve Qırım içün de eñ büyük havf olaraq farqlı radikalizmni sayam. Şu cümlede – din fanatizmi, o, faşizmden artta qalmay. Daa yigirmi yıl evelsi bizim vaqtımızda bu mesele o qadar tarqatılacağını, bir insan içün başqa insannıñ yaşayışı bir şey olmacağını az kim tasavvur ete bile edi. Amma halqımız tek isitdatlı degil de, ikmetlidir. Eminim ki, 21-ci asırnıñ bu hastalığını yenermiz.
Azırladı AY-melevŞE