‘Arqadaş’ qırımtatar uquq qorçalayıcı içtimaiy teşkilâtı, Rusiye Federatsiyası Çernomor flotınıñ Qırım Muhatar Cümhüriyeti territoriyasında bulunuv muddetini devamlaştıruvına dair Harkov añlaşmalarınıñ üküm sürmesini lâğu etüvini talap etip, Ukraina Yuqarı Şurası ile makeme protsesini alıp barmaqta.
Noyabr 10-da keçirilgen QMC Cevre Memuriyet makemesinde (Aqmescit ş.) oturış ketişatında, cevap berici tarafından (Ukraina Yuqarı Şurası) vekil kelmegeni sebebinden, oturışnı bu yılnıñ noyabrniñ 15-inci kününe keçirilmesine qarar çıqarıldı. Aynı zamanda makeme davacınıñ (UQT ‘Arqadaş’) Rusiye Federatsiyasını üçünci taraf olaraq celp etilmesi aqqında şefaatını red etti,ve qayd etti ki, işbu areket Ukraina memuriyet-protsesual qanuniyeti ile közge alınmağan.
Öz nevbetinde, ‘Arqadaş’ teşkilâtınıñ reis müavini Nedim Halilov QHA korrespondenti ile subette qayd etti ki, aceti olsa, teşkilât Avropa makemesine muracaat etmege azır. Aynı zamanda o, artıq Ukrainanıñ Yuqarı Memuriyet makemesine muracaatta bulunğanlarını qayd etti. Lâkin soñkisi bu maracaatnı QMC Çevre Memuriyet makemesinde baqılması aqqında qarar çıqardı.
Bu seneniñ 5-inci mayısında QMC Çevre Memuriyet makemesine berilgen muracaatqa köre, ‘Arqadaş’ teşkilâtınıñ vekilleri Qırımda RF Çernomor flotınıñ bulunuv muddeti 2042 senesine qadar ogge çekilmesi aqqında ukrain-rusiye añlaşması Ukraina Anayasasına uyğun kelmegeni ile apelirleyler. QHA haberler agentliginde metini mevcut olğan, teşkilât tarafından berilgen memuriyet muracaatında Ukraina Anayasasınıñ 17-inci maddesine köre, Ukraina territoriyasında çetel devletiniñ arbiy şekillendirmeleri mümkün degildir dep añlatıla, 9-ıncı maddede ise Anayasağa qarşı çıqqan, boyle halqara añlaşmalarnıñ tizilmesi tek oña uyğun deñişmeler kirsetilgen soñ mümkündir, dep kösterile, bu ise, öz nevbetinde, referendumnıñ keçirilmesini talap etken, ayrı bir protseduradır.
’Ukraina Anayasasınıñ 17-inci maddesine, RF ÇF-ınıñ arbiy-deñiz bazasınıñ Sevastopol şeerinde yerleşmesi qısmına iç bir deñişme ve ilâve yoqtır. RF ÇF-ınıñ arbiy-deñiz bazasınıñ Sevastopol şeerinde yerleşmesi ve yerleşme muddetiniñ uzatılması boyunca (tamır halqnıñ fikirlerini közge alınması ile) referendum da yoq’, dep añlatıla muracaatta.
Aynı zamanda, kendi muracaat arizasında ‘Arqadaş’ uquq qorçalayıcı teşkilâtınıñ vekilleri 1992 senesi 9 oktâbrde qabul etilgen, MDB (SNG) memleketleriniñ Añlamasına muracaat eteler, bu Añlaşmağa köre sürgün etilgen halqlarnıñ uquqları yañıdan tiklenmeli edi. Bundan da ğayrı, bu muracaatta muhtariyet toprağında 1945 senesine qadar mevcut olğan, Qırım MSSC-iniñ sadeleştirilmesi aqqında Emir ‘SSSR Yuqarı Şurasınıñ buña uyğun qararları mevcutlığından dolayı’ üküm sürüci olmağanı aqqında da añlatıla.
‘Şunıñ içün, halqara añlaşmalarnı tizmek ve, RF ÇF-ınıñ bulunuv muddetiniñ uzatılması kibi, qararlarnı qabul etmek, yalıñız tamır halqınıñ (qırımtatar – QHA) fikirlerini közge alğan soñ, mümkündir’ – dep qayd etti ‘Arqadaş’ teşkilâtınıñ reis müavini Nedim Halilov.
Bundan sebep, uquq qorçalayıcı teşkilâtnıñ azaları QMC Çevre Memuriyet makemesinden Ukraina ve Rusiye arasında tizilgen, muhtariyette RF Çernomor Flotınıñ bulunuv muddetini uzatuv qısmında Harkov añlaşmalarını üküm sürüci olmağanınıñ tanılmasını ve boyle meselelernıñ çezilmesinde qırımtatar halqınıñ iştirak etüv aqqınıñ qabul etilmesini talap eteler.
Hatırlatayıq ki, Harkov añlaşmaları Ukraina ve Rusiye Prezidentleri ile Harkovda, bu sene 21-inci aprelde imzalanğan edi. İmzalanğan añlaşmalarnıñ punktlarından biri RF Çernomor Flotınıñ Ukraina territoriyasında bulunuv muddeti daa 25 yılğa uzatılğanı aqqında nizamnamesidir. Buña qarşılıqlı olaraq Rusiye Ukrainağa gaznı eksiltilgen fiyatlar ile bermekte.
QHA