Yazıq ki, bugünki künde çoq adam edep (etiket) qaidelerini, yañlışsız til ve nutuqnı utanılacaq bir şey kibi, kibir kibi köre. Aqiqaten ise, naqliyede yüksek sesnen laf etip, toylarğa keç qalıp, musafirlikke evelden haber etmeyip barıp, özümizniñ takt saibi olmağanımıznı, terbiyesiz olğanımıznı kösteremiz. Avdet, bugünki künde aktual olğan, özüni ve digerlerni ürmet etken er insan bilmek kerek olğan qaidelerni bir cedvelge tizip, sizge taqdim ete.
1. İç bir vaqıt musafirlikke evelden haber etmeyip barmañız. Sizge musafir haber etmeyip kelse, üstüñizde halat olması, buzdolapta ise et olmaması mümkün.
2. Naqliyede, musafirlikte pek yüksek sesnen külmek, yüksek sesnen laf etmek, adamlarğa diqqatlı (köz almayıp) baqmaq – bular, siziñ soy-sopuñız ya da yahşı tanışlarıñız olsa da, siziñ takt saibi olmağanını, terbiyesiz olğanını köstere.
3. Qadın musafirlerge aşlarnı bergende, onıñ saçları yavluqnen baylanması, tırnaqları güzel kesilgen olmalı.
4. Smartfonnı adamlar toplaşqan yerlerde, meselâ toylarda, masağa qoymañız. Böyle yapsañız, ayatıñızda bağ aleti ne qadar müim olğanını ve yanıñızda keçken subet ne qadar siziñ içün meraqsız olğanını kösteresiñiz. Bu, er angi daqqa Instagram, Facebook, Vkontakte ağlarını teşkerip baqmağa azır olğanıñıznı köstere. Bu ise, ürmetsizlik kösterüvdir.
5. Kimsenen ketkende, arqadaşıñız sizge tanış olmağan birinen selâmlaşqan olsa, siz de selâm etiñiz.
6. Ayaqqap ER VAQIT temiz olmalı, yolsuzlıq olğan qasabada yaşağan olsañız da.
7. Laf etken adamnıñ sözüni bölmeñiz!
8. Keç qalmañız!
9. Kimse canıñıznı ağırtqan olsa, aynı şekilde cevap bermek ve bu insanğa qıçırmaq olmaz. Onıñ seviyesine tüsmeñiz. Külümsirep, terbiyesiz adamdan nezaketnen ketiñiz.
10. Eger nasıldır sebeplerden sofradan çıqmañız kerek olsa, başta afu sorañız.
11. Qadın bina içinde şlâpa ve qolçaqlarnı çıqarmay bile, amma qalpaqnı (şapka) çıqarmalı.
12. Kino, teatr, kontsertte öz yerlerine oturğan kişilerge bet tarafınen keçmeli. Birinci aqay kişi keçe.
13. Kim olsañız da – müdirmi, ocamı, esli-başlı qadın ya da mektep talebesimi, – içerige kirgende birinci selâm beriñiz.
14. Mektüpleşme sırını tutuñız. Ana-baba balalarına yazılğan mektüplerni oqumamalı. Apay-aqay öz ara da aynı yapmalı.
15. Afu sorağan soñ, bağışlanğan olsañız, can ağırtıcı meselege keri qaytmaq ve bir daa afu soramaq olmaz, yeter ki, yapılğan hatanı bir daa yapmañız.
16. Yaqın insanlarğa, soy-sop ve dostlarıñızğa da teşekkür bildirmege unutmañız.
17. Şemsiye iç bir vaqıt açıq şekilde qurutılmay – ne ofiste, ne de musafirlikte.
18. Çanta tizge ya da kürsüñizge qoyulmaz. Kiçik güzel çanta-klatçnı masağa qoymaq, büyük çantanı kürsü arqasına asmaq ya da yerge qoymaq olur. Portfel yerge qoyula.
19. 12 yaşına yetken er insanğa «siz» dep aytmalı.
