Qırımtatar müzeyinde portretler sergisi açıldı

29.09.201715:30

8 sentâbr künü, Qırımtatar medeniy – tarihiy miras müzeyinde « XX – XXI asır ressamlarınıñ icatlarında qırımtatarlarnıñ portretleri» serlevalı sergi açıldı.

Portret sızmaq, ressamcılıqnıñ eñ ağır janrlarından biri, dep sayıla. Ressam ögünde, qıyın mesele turadır, o resimini yapqan adamnıñ canlı şekilde ifade ete bilmek kerek. Tabiyatnı, ya da etraftaki alemni aks ettirgende ressam bir de bir şeyni olğanı kibi aks etmeye bilir, çünki er kesniñ özüne köre, dünuabaqışı bardır. Amma portretlerde böyle bir şey olamaz. İnsannı er bir inceliginen köstermek kerek. Sergi açılışını Şefiqa hanım Abduramanova alıp bardı. Ressam Ali Bekirov ise, babasına ve bitasına yapqan  portretleri aqqında aytıp berdi.

Doğma Tuvaqlı (Sudaq) olğan muzıka aletleriniñ ustası Murtaza Velicanovnıñ portreti pek meraqlıdır (ressam M. Lümanov). Resimde Murtaza Velicanovnıñ elinde – özü yasağan ve Kavut (Tuvaq sözü soñudan oqulğan) dep adlandırğan muzıka aleti bardır. Bu portretten yalı boy sıcaqlığı kele. Ayrı diqqatqa Seythalil Osmanovnıñ portreti de lâyıqtır (ressam V. Bernadskiy). Bu artistni bilgen adamlar, ressam onıñ ruhunı, iç dünyasını yahşı aks ete bilgenini aytalar. Belli olğanı kibi, Seythalil Osmanov, ağır cenk ve cenkten soñki yıllarını başından keçirgendir, amma ayyaqta qalğandır. Seythalil Osmanovnıñ müellifliginde Hayri Emir – zade ve İlyas Bahşışnıñ portretleri de bardır.

Diqqat çekici portretlerden biri daa, bu Enver Ametovnıñ resimi (ressam E. İzzetov). Resimden seyircige, balaban diqqatnen esli – başlı qartımız baqıp tura. Onıñ üstünde keñ, mollalar kiygen kolmek ve başında tahiyesi bar. Baqışında ise, bir mücizeviylik mevcut edi.

Baba – bala, Kâzim ve Rustem Eminovlarnıñ icatlarında tafsilâtlıca toqtamağa isteyim. Olar sızğan portretlerden biri bu qırımtatar milliy areketiniñ esasçısı sayılğan Ceppar Akimovnıñ resimidir. Bu resimde Ceppar Akimov, Qara deñiz yalısında raatlanğan vaqıtında aks olunğan . Onıñ nazarı uzaqlarda, milletiniñ Vatanğa avdet olma yollarını qıdıra.

Rustem Eminov ise, Bekir Çoban zadeniñ portretini çıza. Bizler , Bekir Çoban zadeni, foto ve resimlerde, er vaqıt ziyalılar qıyafetinde, kostümde ve boyunbağda körmege alıştıq. Amma bu resimde Çoban zade, azap ve qıynavlardan soñki alında aks olunğandır. Bu ağır zamanlar edi. Resimniñ ög planında, apis etilgen Çoban zadeniñ şahsiy işi turadır. Şefiqa hanım Abduramanovanıñ aytqanlarına köre, bu resim foto boyunca yapılğandır. Fotonı ise, öz vaqtında Bekir Çoban zadeniñ tatası Zuleyha Bekirova saqlap qalğandır.

Deyler ki, vaqıt keçkeninen çoq şey unutıla ve yaralar yahşı ola. Amma, men bellesem, resimlerde aks olunğan şeylerni halq bir vaqıt unutmaz.

Rustem Eminov da öz hatıralarınen paylaştı. Ressamnıñ Abdureşit  Mediyevniñ şahsiyetine merağı pek balaban edi. Onıñ ayatı ve icadı, Rustem Eminovnı daa Özbekistanda olğanda meraqlandırıp başladı, Qırımğa kelgen soñ ise, halqnıñ sadıq oğlunıñ resimini yapmaq niyeti peyda oldı. Ve ressam aytqanına köre, bu insannıñ portretini yapmağa mıtlaq hoş edi. Çünki Abdureşit  Mediyev, Rustem Eminovnıñ anası doğğan ve ösken Qarasuvbazar (Belogorsk) şeerinde faaliyet ete edi. Doğrulıqnen, ressam babasınıñ ve qartbabasınıñ resimlerini de yapqandır. Men bunı aselet yazam, çünki bir vaqıtları biz bu adamlarnen birlikte Parkentte yaşadıq. Kâzim ağa münever ve sakin adam edi.

Belli kemaneci Dilâver Bekirov bir qaç nağme icra etip, sakinlik ve ev müitini bağışladı. Menim içün eñ tesirli «Qara kör atım» adlı qadimiy nağmesi oldı. Şefiqa hanım aytqanına köre, bu nağmeni han ve askerleri cebege azırlanğanda ve Vatanlarnı terk etkende çalına edi. Müzey hadimlerine teşekkürlerimizni bildirmege isteyim, güzel bir tedbir azırlağanlar.

Neticede, böyle sergiler halqımıznıñ tarihini ve medeniyetini aks ettirgeni aqqında yazmağa isteyim. Yazıq ki, böyle tedbirlerge gençler pek az kele. Çoqça kelmek kerekler, çünki bu sergiler olar içün açıla.

İçtimaiy ağlarda FacebookVkontakteOdnoklassniki saifelerimizge, bunen beraber, Telegramda kanalımızğa qoşulıñız ve eñ aktual ve meraqlı malümatlardan haberdar oluñız.

 

1. Сеитхалил Османов

Seyithalil Osmanov

3. Абдурешит Медиев

Abdureşit Mediyev

2. Энвер Аметов

Enver Ametov
4. Человек и его дело. Портрет Бекира Чобан заде.

Bekir Çoban zade

5. Поэт Юнус Кандым

Yunus Qandım

Къартана

Qartana

Фото аватара

Автор: Редакция Avdet

Редакция AVDET