Хафиз Шерази

04.05.202022:55

Хафиз Шерази (1320(24) – 1389) – улу аджем (Иран) классик шаири. Онынъ ады бутюн дюньягъа беллидир. О 40 йыл девамында бутюн фенлерден бильги алды. Къуранны эзберден бильгени ичюн онъа афыз (хафиз) лагъабы берильди. Гёте, А. С. Пушкин, А. Фет ве дигер шаирлер онынъ иджадына буюк къыймет кескен эдилер. Атта А. Навои Хафиз акъкъында бойле деген эди: «Газельде мен учь устазны билем: 1) Хисрав Дехлеви 2) Хафиз Шерази ве 3) Абдурахман Джами». Хафизнинъ асыл ады Шамсуддин Мухаммад олгъаныны билемиз.

Озьбек тилинден терджиме эткен Къадыр ВЕЛИ

Бахтымызны биз сынадыкъ бу шеэр ара
 
          Гъазель
 
Озь бахтымызны биз сынадыкъ бу шеэр ара,
Чекип алмакъ зарур, о ята хавфлы джар ара.
Пармагъымны тишлеп ах чекерим, шунынъ ичюн
Отлар якъылды гуль киби джан-джигерим ара.
Гонълюм олды хош танъдаки бульбуль нагъмесинден.
Озь далларыны чырмады гуль япракълар ара.
Шадлап юрегим, о назлы далфидан сервиназ.
Дюньяда ич азап, истирап чекмейим десенъ
Ваденъде тур, намусынъ батырма зеэр ара.
Афат ягъдыргъан адисе чексе фелекке баш
Такъдирни анълы кимселер атмаз зарар ара.
Хафиз, эгер васыл эбедий олса, сарсылып
Къалмазды Джамшид*  тахтын терк этип дешет ара.
(*Джамшид – эфсаневий къараман, энъ юксек мертебели падиша).
 
*****
Достларнынъ къонушкъан васлыны унутма
 
            Гъазель
 
Достарнынъ къонушкъан васлыны унутма
Эсинде тут, достлар джемалын унутма.
Бу заман ич бир кимседе ёкътыр вефа,
О вефалы* яр алын асла унутма.
Зеэрлей агъзымны гъамларнынъ агъувы
Сархошларнынъ къыяфетин ич унутма.
Чаресизим беляны деф этмек ичюн
Чаресизлернинъ ниязыны* унутма.
Эгер достлар севип саймаз исе мени
Кимсесизлернинъ налесини* эсте тут.
Бу азаплар аскъына олдым мунтеля*,
Акъшынаслар берген огютни эсте тут.
Сёйлемезлик яхшыдыр Хафиз сырыны,
Сырдаш олгъанларнынъ алыны эсте тут!

* вефа – садыкълыкъ – преданность
*
нияз – ялварув, риджа – мольба, просьба
*
нале – агълав, ферьяд - стон, плач
*
мунтеля – подверженный, страдающий
 
*****
Сара гонълюмни эр кунь башкъа бир гъам
 
        Рубаи
 
Сара гонълюмни эр кунь башкъа бир гъам,
Козюмде иджран*; тюрлю истеклер де
Чыдап енъей десем, такъдирим дей ки:
«Элинъден кельмейджек бу – башкъа алем».
 
Дердинъде къан агълап, бу тун ятарым,
Азиз юртумда къул киби начарым*
Ишанмазсынъ, келип корьсин хаялынъ
Ки сенсиз мен насыл махзун* ятарым?
 
Не дюнья сервети* алыр гъамымны,
Не барлыкъ леззети охшар къальбимни,
Алемнинъ еди бинъ йыллыкъ гъуруры
Тенъ кельмез еди кунь чеккен джефама*.
 
* Иджран – айрылыкъ
*
начарым – чаресизим
*
махзун – эфкярлы, кедерли
*
сервет – байлыкъ, мал-мульк
*
джефа – азап чекюв, азарланув
Фото аватара

Автор: Редакция Avdet

Редакция AVDET