Къырым – къадимий топракътыр. Нидже миллетлер бу топракъкъа сахиб олмакъ ичюн дженклештилер, нидже инсанлар бу топракъны шерефледилер. Къырымтатарлар миллет оларакъ айны бу топракъта шекиллендилер. Хакъ ислям динимиз XI–XII асырлары Къырымгъа келип даркъатылып башлады, ондан эвель мындаки эали христиан, къараимлер ве дигер дин, дин акъынтыларыны кутькенлер.
Миллетимиз, бирден олмаса биле, мусульманлыкъны къабул этти. «Бирден олмаса биле»ни исбатлагъан тарихий делиль бар, Иоганн Шильдбергер тюркий топракъларда сеяхат девамында XV асырнынъ 20-инджи сенелеринде Къырымда христиан татарлардан латин арифлернен язылгъан «Thatarisch Pater Noster – Отче наш къырымтатар тилинде» язып алгъан эди. Демек, базылары ичюн янъы динни къабул этмек ичюн асырлар керек олды.
Къырымдаки ильк джамининъ меракълы тарихы бар. Оныны ады – Бейбарс джамиси. Аль-Малик аз-Захир Рукн-ад-Дин Бейбарс (1223-1277) мамлюк, къырым къыпчакъларындан, Бахрит сюлялесинден чыкъкъан авропалы хачлылар ве могъолильхенлерге къаршы дженклерни енген Мысырнынъ султаныдыр. Онынъ догъгъан ери там белли дегиль, лякин Къырым къыпчакъларына менсюплиги беллидир. Чингизджилер Дешт-и-Къыпчакъны запт эткен девринде (1238-1239), генч Бейбарс эсирге тюше ве Мысыргъа къул оларакъ сатыла. Анда, о, султаннынъ арбий хызметчилери сырасына тюше. Аскерлик зенаатыны авесликнен ве темелинен огрене, султаннынъ шахсий гвардиясына командирлыкъ япа ве арбий курешлерде буюк истидатны нумайыш эте. Пеш-пеше гъалебелер оны султан дереджесине еткизелер.
Бейбарс догъгъан мекяныны унутмай ве Къырым чёллеринде месджит къурмакъ ниетинде. Мысырдан къурыджылыкъ мальземелерни, усталарны кетирип, Солхат (Эски Къырым) шеэринде джами къурдурта. Къырым мусульманларынынъ биринджи ибадетханесини къурдырткъан инсаннынъ такъдири тааджипли олды. Тасавур этинъиз, къуллукъкъа сатылгъан генч къыпчакъ кенди акъылы, гъайрети, иманы иле султан дереджесине ете! Дюньяджа белли, истидатлы ве етекчи сердар Бейбарс акъикъий къыпчакъ табиат чизгилерининъ сахиби эди, ислям динининъ къанунлары иле омюрни кечирмек тырышты.
Албуки, такъминен еди асыр эвельси къурулгъан къадимий Бейбарс джамисининъ бугуньге тек темели ве эшильген диварлары еткенлер. О ерде, харабе алдаки диварлары арасында булунгъан вакъытта, козь огюнде Къырымнынъ о девирдеки яшайышы джанлана, эски ташлар чокъ вакъиаларнынъ шаатлары эдилер, топрагъында исе эдждатларымызнынъ терен изи къалды. Чокъ сырларыны сакълап къалгъан о ер сусып, бизлерни фельсефий тюшенджелерге далдырта. Бу киби ерлерни зиярет этмек эр бир инсан ичюн файдалыдыр.
Диний байрамлар арфесинде ве байрам куньлери эр мусульман айыры эеджанны яшамасына, истикъбальнинъ (келеджекнинъ) парлакъ олмасына умютнен Аллаха дуа эте.
Къырымда буюк, дюльбер джамилер къурулсын, ичлери исе ибадет эткен муминлернен толсун! Ватанымыз Къырымда миллетимиз чечекленсин, шубесиз, бу бизим арекетлеримизнен багълы, демек элимизден кельгени къадар файдалы олмагъа тырышайыкъ. Олгъан варлыкъларымыз ичюн Яратыджымызгъа шукюрлер этмеге унутмайыкъ!
