Бугунь ава сувукъ ве дымлы. Къарарнен къыркъ-къыркъ беш яшындаки адам, бош сокъакъларны ашыкъып кечмекте. Бесе-белли, бойле аваны ич те севмеген, бетине ургъан сувукъ ель ве ягъмур тамчыларындан юзю даа бетер бурюшип кеткен. Вакъытсыз къырылгъан шемсиесини асабий шекильде элинде салламакъта. Устюндеки боз пальто, къурсакъ къанкъайгъаны ичюн садефленмеген. Башындаки шляпа чаларып тургъан сачларны сакъламакъта. Токътамайып саатине бакъып, даа тез кетмеге тырышмакъта эди.
Чокъ биналы эвнинъ кошесине якълашкъанда сылакъ асфальт устюнде отургъан, яланаякъ, тахминен он эки яшында огъланчыкъны корьди. О, бузлап къалтырамакъта эди. Ярым саат эвель ярдым сорамакъ ичюн узаткъан арыкъ элини шимди йыртыкъ ве чуллы кофтанынъ ичинде къыздырмагъа тырыша эди. Сёнюк ве ач козьлеринен якъынлашкъан адамгъа бакъты. Апансыздан атылып турды ве:
– Эмдже, мен пек ач олдым, не олур, бир отьмек парасыны беринъиз, – деди.
Риджасы джевапсыз къалгъаныны корьген тиленджи бала текрар сесленди. Амма адам онынъ тарафына бакъмайып, тез-тез шу ерни кечмеге тырышты.
– Эмдже, не олур, ялварам, Аллах ризасы ичюн, бир отьмек парасыны беринъиз, эки кунь агъзыма бир уфакъ отьмек биле – алмадым.
– Джоюл мындан, – серт сесинен джевапланды кечиджи адам.
Огъланчыкъ онынъ артындан чапып, пальтосынынъ енинден чекип башлады:
– Лютфен, эмдже, ачым, мен ачым, – деп къычырды.
Буны корьген эркек, даа зияде синирленди. Элиндеки шемсиесинен баланы олгъан кучюнен тюртти. Тиленджи огъланчыкъ мувазесини джойып, балчыкъ ичине йыкъылды.
– Ёкъ ол дедим санъа, джинабет! Къайдан мараздан пейда оласынъыз сиз?!
Бала даа да бетер йыртылгъан кольмегини тюзетмеге чалышты. Ынджытув козьяшлары бетиндеки чамурнен къарышылды. Бир шей айтмады. Акъсап, бина артында гъайып олды.
Шляпалы адам, санки тезек ичине баткъаны киби, кирленген енини къакъып башлады. Автобус дурагъына кельди, амма автобусны къачырды. Невбеттеки исе тек бир сааттен сонъ келеджек эди.
Къаш къараргъан вакъты яваш-яваш къаранлыкъкъа чевирильди. Сокъакълардаки фенерлер ренксиз авагъа ренк къошып башлады. Ягъмур сертлешти. Сувлы дувар гедже арекетлерини токътатты. Шляпалы адам аякъ пармагъы уджундан башына къадар сыланды. Эвге кеч къайтып оладжагъыны анълап, якъын бир ерде, къавеханеге кирип, акъшам емегини ашамагъа ве бираз къурумагъа къарар алды.
Къавеханеге киргенинен бам-башкъа бир муитни сезди. Мында атта дуварларнынъ ренклери кейф котере эди. Толу салоннынъ адамлары шакъалашып, вакътыны шенъ кечире эдилер. Мында даа чокъ яшларны корьмек мумкюн эди. Эльбетте, генчлер даа чокъ фаст-фуд емеклерини сечмектелер.
Шляпалы адамнынъ бурнуна аш къокъусы кельди. «Бу нахош авада ич олмадым ашап тоярым», – деди ве касса янына якълашты. Чокъ тюшюнмейип, озюне эки къопкъа тавукъ къызартмасы, къавурылгъан къартоп, он тилим отьмек ве ичимлик сымарлады. Къавеханенинъ кошесинде бош ер тапып, о тарафкъа адымлады. Ачкозьлюкнен алынгъан емекке айван киби атылды. Шу дакъкъасы къапынынъ зили чалынды ве балабан салонгъа арыкъ ве алчакъ бойлу къартий кирди. О, озь джурьатсыз арекетлеринен шляпалы адамнынъ дикъкъатыны джельп этти. Битачыкънынъ урбасы саде, амма тертип ве низамда эди. Яваштан диван кошесине отурып, этрафкъа бакъынды. Белли, бир шей сымарламайджакъ, бельки де ушюгени ве бираз къызынмакъ истегени ичюн киргендир. Бир къач дакъикъадан сонъ къартий джебинден бош пакет чыкъарды. Янында ашларыны битирмеген ве турып кеткен муштерилернинъ емек къалымларыны яваштан пакетке топламагъа башлады. Корюнгени киби, озюни онъайтсыз дуя эди. Амма япаджакъ ишини битиреджек эди. Къартчыкъ, анда-мында бакъып, бир къач вакъыттан сонъ ярым торба аш топлагъан.
Шляпалы адам, бу битачыкътан козьлерини алып оламай эди. «Буларгъа бакъ сен, нелер тек уйдурмайлар, пислик!» – деп тюшюнди о, ве тавукъ кесенде къалгъан соусны ялады. «Яхшы да маддем бозулмай…» – деди ве акъшамлыкъны девам этти.
Битачыкъ кендиси анъламайып ве истемейип, озюне пек чокъ дикъкъат чекти. Ниает бир йигит еринден турып, онынъ янына баргъан.
– Къартана, сиз ачсынъызмы? О къалымларны къалдырынъыз, алынъыз буны, биз даа ашамадыкъ, темиздир. Истесенъиз, сизге сыджакъ чай кетирейим, – деди йигит ве элиндеки къопкъаны битагъа узатты. Ичинден сыджакъ ве лезетли тавукъ къокъулары кельмекте эди.
– Вай, балачыгъым! Аллах сенден бинълердже разы олсун, амма мен, керчек айтам, токъым. Озюм ичюн дегиль, топлангъан емек къалымларыны сокъакътаки эвсиз къалгъан мышыкъларгъа джыям. Къайгъыргъанынъ ичюн сагъ ол, балам.
Бу джевап тек йигитни дегиль де, этрафта отургъан ве къартийни эшиткен адамларны да тааджиплендирди.
– Анълайсынъмы, мен мындан якъын бир юва таптым, анда он тане мышыкъ бар. Олар ойле бир гузель айванчыкълар, эм кичкене, эм балабанджа сойлары бар. Ренклерини корьсенъиз, чешит тюрлю! Аджайиптирлер. Бузлап ольселер, языкъ-гюнях олур дедим. Онынъ ичюн ара-сыра оларгъа барам. Билесинъизми, пек меракълы, сен оларгъа бир тилим отьмек бермесенъ де, онынъ ерине бир кереджик сийпасанъ, санъа бутюн сыджакълыгъыны багъышлап, мыравламагъа башлайлар.
Къомшу маса огюнде отургъан базы муштерилер алынгъан емеклеринден бир парча айырып, битачыкъкъа узатмагъа башладылар.
– Бу куньлери сувукъ, ашап тойсынлар, – деп сыранен битагъа бардылар.
Четте анасынен отургъан дёрт яшлы къызчыкъ бутюн бу икяени дикъкъат иле динълей эди. Апансыздан еринден сычрап, къартийге ашыкъты.
– Буны да алынъыз, – деп, къолуна ава купечиклерини узатты. – Олар меним кейфимни пек котерелер, эминим, олар да къуваныр.
Адамлар кулип башлады.
– Къызчыкъ, сенинъ балабан юрегинъ бар экен! – деди битачыкъ ве баланынъ башыны сийпады. Салонда даа да сыджакъ муит укюм сюрди.
Тек кошедеки шляпалы адам кульмемекте эди. Сусып отурды. Тюшюнди. Ашны четке чекти. Агъзына башкъа бир кесечик биле алып оламады.
Севиль КАРАШАЕВА