Afize Kassara – belli folklor yırcısı, istidatlı talebe, qırımtatar folklorınıñ canlandırıcısı, sevgen ana ve çeber ev hanımıdır. “Avdet” gazetasına berilgen intervyüde o özüniñ sanağa yolu, taqdiriniñ müim vaqiaları ve qırımtatar yırlarınıñ hususiyetleri aqqında ikȃye etti.
Sevilgen talebe ve yırcı bir şahısta
Afize Kassara babasınıñ isteginen kemane çalğı aleti boyunca muzıkal mektebini bitirdi. O professional kemaneci ola bilir edi, amma onıñ yırlarğa büyük avesligi bizge böyle sanatkȃrnı bağışladı.
Mektepten soñ Afize hanım Suhumi muzıkal oquv yurtuna vokal bölügine oqumağa kirdi. Bütün oquv esnasında o bir kere bile dört baanı almağan edi.
Gençlik zamanından berli, toy ya da doğğan künde, qayda olsa bile oña daima yırlamağa teklif ete ediler. O da bunı memnüniyetnen yapa edi. Böyle tedbirlerden birinde Afize hanımnı belli sanatkȃr Ali Alimov eşitti ve yırcığa ‘Uçan-Suv’ vokal taqımına yolbaşçılıq etmege teklif etti. Afize Kassara şübelenmeyip teklifni qabul etti. 1991 senesinde Afize hanım birinci kere televideniyege çıqtı, o zaman o ‘Alim’ yırını icra etken edi.
‘Maqam’ ansambli ve Cemil Karikovnen çalışma vaqıtını yırcı icadınıñ eñ semereli yılları olağaq adlandıra. ‘Bu insannıñ pek büyük bilgi hazinesi bar. Onıñ evinde kerçek icadiy laboratoriya yerleşe. Özüniñ faaliyeti esnasında o pek çoq halq yırlarına hayat bağışladı, canlandırdı. O qıdıra, qartlarnıñ yırlağan türkülerini yazıp ala, eski yırlarnıñ başqa variantlarını tapa, çünki çeşit köylerde aynı türküni farqlı farqlı icra ete ediler’, – dep, ikȃye ete Afize hanım.
Yırcınıñ aytqanına köre, onıñ ana-babası Karikovnen çoqtan tanış ediler ve Suhumide keçken qırımtatar toylȃrından birinde bestekȃr ve çalğıcı onı diñlemek içün davet etti. Bundan soñ o, Afize hanımğa Taşkent konservatoriyasına imtihan programmasını azırlamağa teklif etti. Amma babası qızını öyle uzaq yerge yollamadı.
Usta Karikov Afize hanımnı qırımtatar muzıkasınıñ bilgiri dep saya. Aynı vaqıtta o onıñ sevgili talebesi ve yırcısıdır.
Sevgi aqqında şeñliknen yırlamazsıñ
Afize Kassara daa da çoq qırımtatar halq yırlarınıñ yırcısı olaraq bellidir. Özü ise, lirik nağmelerini de pek sevgenini ayta.
Qırımtatarlarnıñ kederli yırları pek çoq. Bu da milletniñ mentalligi, koloriti ve halqımıznıñ tarihinen bağlıdır. Çünki onıñ başına pek çoq felȃketler keldi. Bizde sevgi aqqında da çoq yır bar. Kederli, duyğulı türküler, çünki sevgi aqqında başqace yırlap olamazsıñ. Em de sevgi qarşılıqsız olsa, ya da ana-babalar sevgige qarşı olsa. Çünki evelden qız, ya da oğluna ömür arqadaşnı ana-babalar seçe ediler.’ – dep ayta Afize hanım..
Yırcı er bir yırnı özünden keçirip, icra etkenını ifade ete. Bunıñ içün o yırnıñ er bir sözüni diqqatnen ögrene. Çünki türküniñ manasını bilmeseñ, onda saqlanğan duyğu ve eyecannı aqtarıp olamazsıñ. Amma yırcınıñ qayd etkenine köre eñ ağır mesele diñleyicige yırnıñ manasını duydurmaqtır.
‘Büyük ya da küçük sanada, soqaqta, toyda, ya da ‘Yırla, sazım’ programmasında men sanki soñki kere yırlağanım kibi yırlayım. Men bütün küçlerimni toplamağa çalışam, çıqışıma soñ derece mesüliyetli ve samimiy azırlanmağa tırışam.. Em de ATR telekanalınıñ ‘Yırla, sazım’ programmasınıñ arhivi kelecek nesillerge qalacaq, bizim programmalarımız sayesinde yaş icracılar yırlamağa ögrene bileler,’ – ümüt ete yırcı.
Afize hanımnıñ aytqanına köre, bugünde-bugün folklor icracısınıñ eñ ağır sıqıntısı – diñleycilerni zalda toplamaqtır. Onıñ fikrine köre, zemaneviy diñleyiciler halq muzıkasınen meraqlanmaylȃr. Olarğa daa da çoq şeñ, yengil kompozitsıyalar kerek. Bundan sebep icracılarnıñ bütün işleri öz çalışmaları üzerinde qurula.
‘Gençlerimiz bizim halq yırlarını bilgenini isteyim. Eger halq icadı, folklor ve ana tili olmasa, demek ki temel de yoq’, – eminliknen ayta Afize hanım.
Ömürniñ manası – balalardır
Yırcı öz obrazlarını özü yarata. O, çıqışları içün kostümlerni özü seçe. Aynı vaqıtta Afize hanım individuallikni seve. ‘İç bir vaqıt bütün insanlarnen aynı olmağa – episi kibi kiyinmege, episi kibi özüni alıp barmağa istemegen edim,’ – özü aqqında tarif ete sanatkȃr.
Bundan ğayrı Afize hanım sofranı dülber şekilde donatmağa, aş pişirmege ve musafir qabul etmege pek seve.
‘Canlı çiçeklerni pek sevem. Gül açqan çiçekler, orhideya ve melevşeler pek quvandıralar. Em de tek satın alıp, quvanmağa degil de, özüm de östürmege pek sevem,’ – ifade ete yırcı.
Sana ve icad sevgisine baqmadan, Afize hanım özüniñ ve er bir qadınınıñ hayatiy manasını balalarda köre. Onıñ aytqanına köre, eñ büyük bahtnı o 1989 senesinde öz vatanı Qırımda quçağına oğlunı alğanda yaşadı. Aynı vaqıtta onıñ destegi ve soñsuz quvançı – qızıdır.
Er bir qadınnıñ istidadı, Afize hanımnıñ fikrine köre, – diñlemek, kerek olğan vaqıtta susa bilmek ve er bir ağır vaziyette desteklemektir.
Yırcı ömür boy Allahqa işana ve O, insanlarğa taşıp olamaycaq yükni bermegenine emindir.
‘Men er vaqıt hayatım, balalarım, menim yolumda rast kelgen güzel insanlarım içün Allahqa şükür etem,’ – paylaşa yırcı.
Avdet gazetasınıñ muharririyeti qırımtatar halqınıñ yıldızı, diñleyicilerniñ sevgilisi, Qırım Cumhuriyetinde nam qazanğan yırcı ve açıq, samimiy insan – Afize hanım Kassarağa icadiy muvafaqıyetler, yañı obrazlar, sağlıq ve aileviy baht tiley.
