Marmara universitetinde(Marmara Üniversitesi) Qırımtatar halqı medeniyeti ve tarihınıñ kününi keçirüv çerçivesinde İstanbulda noyabr 28 künü Meclis reisi Mustafa Cemilev universitetniñ ocaları ve studentleri içün qırımtatar halqınıñ milliy areketi ve halqnıñ bugünki vaziyeti aqqında açıq lektsiya ötkerdi.
Tedbir Marmara universitetiniñ rektorı, professor Zafer Gül ve İstanbul qırımtatar derneginiñ reisi Celâl İçtenniñ teşebbüsinen yapıldı.
Marmara universitetinin 400 yerlik salonı Mustafa Cemilevniñ lektsiyasını diñlemege kelgen insanlarnıñ ancaq yarısını sığdıra bildi.
Tedbirniñ başında "TRT" Devlet televizion kanalı vesiqalı film rejissörları Neşe Sarısoy Qaratay ve Zafer Qaratay özleriniñ "Qırımoğlu…Bir milletniñ küreşi" adlı vesiqalı filmini taqdim etken videolevhanı kösterdiler. Filmniñ prodüseri ve stsenariysiniñ müellifi Zafer Qaratay filmniñ mündericesi ve çekimler tarihını tarif etip, film başta Anqarada kösterilecegini haber etti. "Film qırımtatar halqınıñ 1944 senesi mayıs 18-de Vatanından sürgün etilgeni ve qırımtatarlarnıñ Vatanğa qaytuv oğrundaki areketi, bunıñ kibi de uquqqoruyıcı, siyahiy mahbüs, bugünde-bugün Qırımtatar halqı Meclisiniñ reisi Mustafa Cemilevniñ ömür yolu aqqında ikâye ete", — dep qayd etti Z. Qaratay.
Lektsiyada refiqası ile bulunğan Türkiyeniñ Ukrainadaki sabıq elçisi Ali Bilge Cankorel Selâmlav sözlerinen toplanğanlar ögünde çıqışta bulundı. Marmara universitetiniñ dotsenti İclâl hanım alman tili ve edebiyatından ders bere. Ali Bilge Cankorel körüşüv iştirakçilerinen Ukrainada Türkiyeniñ elçisi olaraq çalışqan devrini hatırlayaraq, Qırımda Türkiyeniñ qoltutuvında amelge keçirilgen leyhalar aqqında ikâye etti. "Men qırımtatar qardaşlarımıznıñ cesürligi ve iradesinen samimiy ğururlanam, — dedi Ali Bilge Cankorel ve sürgünlik faciasını başından keçirgen ve öz yurtuna qaytmaq içün halq faqat demokratik yollardan qullanğanını qayd etti.
Lektsiyasını başlamazdan evel Meclis reisi Mustafa Cemilev Marmara universitetiniñ professorları, oca ve talebelerini qırımtatar halqınıñ tarihına bağışlanğan tedbirler keçirgenleri içün teşekkür bildirdi. Cümleden, Marmara universitetiniñ teşebbüsi sayesinde Türkiye cemaatçılığı İsmail Gaspralı ve Cengiz Dağcı icadı ve faaliyeti, qırımtatarlarnıñ medeniyetinen tanış oldı.
Mustafa Cemilevniñ fikrince 100 biñden ziyade, şu sırada Qırımdan kelgen yaşlar da, studentler tasil alğan universitet memleketniñ eñ ileri oquv yurtlarından biridir. Açıq lektsiya devamında Mustafa Cemilev qırımtatar halqı milliy areketiniñ tarihı ve esas printsiplerinde toqtaldı.
Belli ki, milliy areketke ta qırımtatarlarnıñ devletçiligi yoq etilgen Qırım hanlığınıñ yoq etilüv ve zorluqnen Rusiyege qoşulğan 1783 senesi nisan ayında temel qoyulğan edi. Meclisniñ yolbaşçısı halq tarihınıñ facialı saifelerini açarken, qırımtatarlarnıñ Vatanğa qaytması ne derecede mürekkep ve ağır keçkenini kösterdi. "Qırımtatar milliy areketi özüniñ birligi, küreşniñ tınç yolunı tutqanı içün bütün dünyada itibar qazanabildi", — dedi Mustafa Cemilev.
Marmara universitetinde Qırımtatar halqı medeniyeti ve tarihınıñ künü çerçivesinde universitet çalğıcıları qırımtatar yır ve nağmelerini icra ettiler. Soñra musafirler qırımtatar ressamlarınıñ sergisini seyir ettiler. Universitet rektorı Zafer Gülniñ aytqanına köre noyabr 26-30 künleri universitetniñ daveti boyunca İstanbulğa kelgen qırımtatar ressamlarınıñ eserlerinden tertip etilgen sergi çalışacaq.
Tedbirden soñ Marmara universitetinde İstanbuldaki Qırımtatar derneginiñ başı Celâl İçtenniñ qoltutuvı ile tantanalı aqşam yemegi berildi. Noyabr 29 künü Meclis reisi Qırımğa qaytıp keldi.
Malümat içün: Türkiyeniñ eñ eski aliy oquv yurtlarından biri olğan Marmara universitetinde oquğan 100 biñ studentke 2800 oca ders bere. Marmara universiteti Türkiyeniñ eñ çoqtilli bilim ocağıdır. Mında oquv türk, ingliz, alman ve fransız tillerinde alıp barıla.
Ticaret, köy hocalığı ve ormancılıq nazirligine baqqan universitetni 15 yanvar 1883 senesi nazir Subhi Paşa açqan. Başta universitet Ticaret aliy mektebi, dep adlandırılğan. Soñra iqtisadiy ve idare ilimleri fakulteti oldı. 1982 senesi iyül 20-de ise Türkiyeniñ 2809 nomerli qanunına binaen Marmara universiteti adını aldı.
Universitette 13 fakultet, 11 institut, 8 köllec ve doğrudan-doğru rektor imayesinde bulunğan 3 bölük çalışmaqta. 28 araştırma merkezi areket etip, oqutuv 104 yöneliş boyunca alıp barıla. Universitet tasilden ğayrı neşriyat ve konsultativ faaliyet saasında hızmet köstere.