Raketanen ilk uçuşnı Qırım sakini ömürge keçirdi

10.02.20179:44

Meraqlısı şu ki, raketanen ilk uçuşnı musulman kişi ömürge keçirdi. Onıñ adı Lagari Hasan Çelebi edi, onıñ tamırları Qırımdan kele. Öz uçuşını Qırım icatçısı 1633 senesi İstanbulda osmanlı sultan IV Muradnıñ qızınıñ doğğan kününe bağışlanğan merasimde taqdim etti.

Lagari Hasan Çelebi mahsus kapsula yaptı. Bu, aviatsiya tarihında belli olğan uçucınen uçqan raketa ve suniy motor ile alet uçuşınıñ ilk misali oldı. Lagari kökke barot (poroh) patlavı vastasınen uçtı.

O vaqıtnıñ belli seyahatçısı Evliya Çelebi (1611-1682) qayd ete ki, «Lagari Hasan 300 metr yükseklikke uçtı ve avada 20 saniye devamında bulundı. Avada o kapsuladan çıqtı, evelden azırlanılğan «qanatlarnı» açtı ve yavaş-yavaş İstanbul boğazına tüşti.

Er kesni ayrette qaldırıp, o, sultan IV Muradğa yaqınlaştı ve, başını egiltip, oña ayttı: «Men saña İsa Peyğamberinden selâm ketirdim!» Sultan bol-bol mükâfatlandırdı… Lagari Hasan Qırımğa qayttı…», ve o yerde vefat etti, diger menbalarğa köre, uruşta elâk oldı (?).

Ankarada Türkiye Arbiy ava quvetleri müzeyinde Lagari Hasan Çelebige bağışlanğan abide qoyulğan. 2009 senesi noyabr 11-de Discovery Channel yayınında MythBusters programması çerçivesinde efsaneviy raketa qurucığa bağışlanğan «Crush and Burn» adlı mahsus programma kösterildi.

Lagariniñ raketanen belli uçuşı baron Münhgauzenniñ özeknen uçuşı aqqında edebiyat süjetiniñ temeli oldı. Belli olğanına köre, alman yazıcısı Raspe tarafından tarif etilgen baron maceraları aqqında ilk cıyıntıq 1781 senesi, yani Qırım icatçısı ve müendisi Lagari Hasan Çelebiniñ uçuşından 150 yıl keçekn soñ, derc etildi.

Edem Umerov, «Karta mira»

Müellifniñ fikri muarririyet fikrinden farqlı ola bile

Telegramda kanalımızğa qoşulıñız ve eñ aktual ve meraqlı malümatlardan haberdar oluñız

Фото аватара

Автор: Редакция Avdet

Редакция AVDET