İnsan qalpsız yaşap olamağanı kibi,
Vatansızda yaşap olamay.
K. Paustovskiy
Er bir qırımtatarı, doğğan ve yaşağan yerine baqmadan, öz vatanı, dep ecdadlarınıñ toprağı olğan Qırımnı saya. Bu yerniñ emiyetini ve onıñ içün ne yapmağa azır olğanını añlamaq, insan içün pek müimdir.
Vatan – bu sevip – sayğan ve özüñni bu topraqnıñ parçası dep is etken yeriñdir. Bu topraqlar seniñ ecdatlarıñ doğıp yaşağan ve vefat etken yeridir.
Ve daa Vatan – bu milletiñ, yüregiñe yaqın insanlarıñ, ana tiliñ, medeniyetiñ ve urf – adetleriñdir.
Vatanğa sevgi – bu maneviy bir duyğudır, yani qalbde olğan semaviy ateşniñ bir qığılçımıdır.
Bir telüke peyda olıp başlağanda, ya da seni ve milettiñni vatanıñdan ayırmağa isteseler, qalbiñde bulunğan bu qığılçımdan büyük yanğın peyda ola. Göñlüñde peyda olğan yaralar ise, yahşı olamağan yaralardandır. Vatandan uzaq olğan yerlerde, sen onı er vaqıt sağınasıñ ve oña nisbeten qalbiñde bulunğan sevgi köterilip çıqa ve yaralarıñnı küydire. Vatanıña, hatıralarıña qaytmağa isteysiñ. Unutmaysıñ. Uyanasıñ. Açuvlanasıñ, bundan asretlik, baş etip olamağan köz yaşlarıñ peyda ola.
Kimniñ vatanına olğan sevgisi balaban, yarıq, başqalarnı qızdırğan ateşnen yanar, kimilerinki pek yarıq olmaz. Qorqaq ve lâqayt insanlarda ise, vatanına olğan sevgisi zornen qorlana.
Elbette, bu sevgi, qıyınlıqlarnı yeñmek içün insanğa küç bere.
İnsan öz ecdadlarınen ve vatanınen üzülmez bir bağnen bağlıdır. Vatanına olğan sevgi – bu ecdadlarımızdan kelgen maneviy mirastır. Bu miras bizim içimizde, qanımızda bardır ve doğğanımıznen, mirasımız qalbimizge keçip, sönmez qığılçım olıp yanıp başlay. Ve er vaqıt balaban, yarıq ateş olıp yanmağa azır tura.
Bir yerlerde, yükseklerde, ogrenilmegen, yıldızlar tolu alemlerde, bizden ketkenlerniñ ruhları yaşay. O diyarlarda, ruh ayatta toplağan küçlerini deñiştire, amma bizlerni sevmege devam ete, bazı vaqıtları ise, belkide vasiylik etip, yardım köstere. Kerçektende, oyle, ola, çünki, bazıda olar aqqında laqırdı etkende, ya da yazğanda, olarnı bizlernen bulunğanını is etemiz. Demek, bağlarımız üzülmey. İnsannıñ ölmez ruhunda, vatanına olğan ölmez sevgisi ebediy bulunmaqta. Olar atomlar kibi, biri birinen qarışıp yüreler, biri birine urulalar, yahşılıq ve yamanlıq, sevgi ve nefret doğuralar.
Bizni, ğurbette doğğan ballarnı, vatan sevgisine ogrettiler. Bizlernen tek ana tilinde laqırdı etip, başqa tillerni böylede ogrenirler dediler. Sıq – sıq eski türkülerni yırladılar, nezaket ve ğururnen vatan topraqlarınıñ güzelliklerini añlattılar. Keçken künlerni qayğınen añdılar. Vatanlarına qaytma küreşlerini toqtatmayıp, devam ettiler. Kimse olarnı Vatanından red ettiremedi.
Bizler bala olaraq, olarnıñ bu küreşlerne şaat ola edik ve olarnı añlay edik. Vatanımıznı körmeden onı seve edik ve mında yaşamağa arzu ete edik. Vatan aqqında bilgilerimizni masallar, efsaneler ve rivayetler de çoqlaştıra edi. Bu eserlerde aytılğan vaqıalar doğru sayılıp, şube altına alınmay edi. Aksine, millet tarihi, ikmeti ve vatan aqqında tasavurlarımıznı çoqlaştıra edi. Olarda olğan teren manalar, bizlerni tüşünmege celp ete edi. Masal ve efsanelerimizni diñlep, bizler, quvana, kederlene ve arzu ete edik. Çoq yıllar keçti, amma men alȃ daa, vatanimnen bağlı, bu bala hayallarımı hatırlayım.
Qırımda bir ayuv yaşay eken, o büyük qayğı sebebinden taş kesilip Ayu-Dağ olğan. O özüniñ qızı kibi, bir qızçıqnı östürip çıqqan, lȃkin bu qız onı taşlap kettken. Onıñ içün, endi kimsesiz qalğan ayuv deñiz çetinde yata, uzaqqa baqa ve bekley, sevgen insanlarını er vaqıt bekleyler. O pek acınıqlı, onıñ yanında bulunıp, yardım etmege, kederini bastırmağa pek ister edik.
Men Qara – Dağda er şey: dağ, ösümlikler, atta kök ve bulutlar qara olğanını, anda balaban, er yerni tılsım etici Aj-daha bulunğanını tasavur ete edim. Qara – Dağ yanında Aziz dağı bar eken. Tek anda bu acderhanıñ tılsımını almaq mümkün eken. Onıñ içün, nazarıñnı üzmeden acderhanıñ közlerine baqmaq kerek edi. Ondan soñ acderha merametli ola eken ve onıñ üstüne minip kezinmege ve yuqarıdan aşağa baqmağa mümkün ola eken.
Eçki – Dağda ise, men ille «Yerniñ akisseda» adlı qobasını tapar edim. Bir efsanege köre, eger de bu qobağa özüñniñ eñ büyük istegiñni aytsañ, topraq onı eşitip yerine ketire eken. Bu istek – arzumız, vatanğa qaytmaq edi.
Arzı qız adlı suv anasını körmege istey edim. Onı evelki alına qaytıp, güzel qız olıp, oğlunene Mishorda yaşamasını istey edim. Men ondan çoq deñiz sırlarını biler edim, o meni yaldamağa ve deñizni añlamağa ogretir edi. Ve soñ, men onen tek tüşlerimde degil de ayınıqta da yaldar edim.
Arzı – Qız
Qarabiy — Yaylȃda pek çoq qobalar olğanını bile edim. Bu qobalarnıñ birinde ise, altın beşik bar, o beşikniñ ayneni aytqanını diñlep, tapsañ, o er kezge ana vatanında bahtlı yaşamağa yardım eter edi.
Qarabiy — Yalȃ
Boyle balalıq hayaları çoq ola edi, amma olar göñüldeki arzularımıznı bildire ediler. Vatanımızğa qaytma isteklerimizni aks ettire ediler.
Çoq vaqıt ğurbette yaşağanımızda ruhtan tüşmey edik, öşek – lafqa baqmay edik. Vatanımız Qırımğa qaytacağımızğa inana edik, aslında, başqa türlü olamaz edi. Bir vaqıtları bir qırımtatarı aytqan edi: «Vatan, onı sevgenlerni er vaqıt çağıra ve sabırnen bekley».
Özüñni, göñlüñni diñle, ayatıña baq ve seniñ vatanıñ olğan «dünyanı quçaqlaycaq» istegiñden bahtlı ol.
İçtimaiy ağlarda Facebook, Vkontakte, Odnoklassniki saifelerimizge, bunen beraber, Telegramda kanalımızğa qoşulıñız ve eñ aktual ve meraqlı malümatlardan haberdar oluñız.
