İçki (Sovetskoye) rayonınıñ Esen – Eki (Puşkino) köy mektebiniñ ana – babaları, qavğa – şamatanen, bir dane daa, qırımtatar tili ile oqutuv alıp barılacaq sınıf açtılar.
Avdet ogrengeni kibi, bu meseleniñ çezilmesinde ana – babalarınıñ qattı ve emin davranışları yardım etti. Olarnıñ aktiv noqta – i nazarları, bu mektepte altı dane milliy sınıf açılmasına yardım etti. 17 birinci sınıf talebelerinden 15 qırımtatar olğanı içün ana – babalar ballarını qırımtatarca oqumalarını istediler. Mektep memuriyeti ise, binada sınıflar yetişmemezligini ve talebelerge eki smena oqumaq kerek olacağını sebep eterek, milliy sınıf açılmasına keder etecek oldılar. Amma 1 sentȃbr arfesinde ana – babalar, ballarını mektepke yollamaycaqlarınen qorquttılar.
Söz kelimi, bu mektepte qırımtatar talebeleri 70 % teşkil eteler, mektep ocalarnıñ çoqusıda qırımtaatrı. Qırımtatar sınıfınıñ açılmasında da, olarnıñ yararlıqları balabandır.
Faaller Avdetni emin ettiler ki, Esen – Ekide qırımtatarlar birlik – beraberlikte yaşaylar, onıñ içün maarif saasında da olarnıñ yeñişleri büyüktir.
Güldeste yerine ariza
Buña oşağan dava Aqmescit rayonınıñ Molodöjnoye köyünde de yüz bergen edi. Avdetke birinci sınıf talebesiniñ babası, İzet Ablȃzov aytıp bergeni kibi, olar zornen, oquv programmasına qırımtatar tili ve edebiyatı derserini kirsettiler.
Onıñ sözlerine köre, mektep müdüri daa keçken seneniñ soñunda, birinci sınıf talebeleriniñ ana – babalar, qırımtatar tili fakultativ şekilde ogretilecegine razı olmağanlarınen, haberdar edi. Ana – babalar toplantısı tap 29 avgust künü keçirilgen edi. Bu toplantıda qırımtatar talebeleriniñ (olar 27 bala) bir snıfqa degil de, üç sınıfqa bölüngenleri anıqlandı. İzet Ablȃzovnıñ sayğanına köre, bu areketlerinen mektep memuriyeti admlardan, toplanmaq ve öz aqlarını talap etme isteklerini yoq etecek oldı. Üç kün içinde arizalar yazılıp ve toplantılar keçirilip, mesele ana – babalarnıñ tarafına çezildi.
31 avgust kününe qadar, qırımtatar tilini fen olaraq ogrenmege istegenlerden 15 ariza toplandı.
«Ve birinci sentȃbr künü, men müdirge güldeste yerine bu arizanı taqdim ettim», — dep ayta faal.
Lȃkin yazıqsınıp ayta ki, 27 qırımtatardan, ana tilini ogrenmege tek 12 insan ariza yazdı, baştadan olar 15 kişi edi.
«Amma, men bellesem, kelecek seneleri olar bizge qoşulırlar. Böyle tecribemiz endi bar edi, eki yıl evelsi sınıfımızda sekiz bala edi (o vaqıt bizge slavȃn ana – babalar qol tutqan ediler, balları qırımtatar tilni ogrenmesini istep, da eki bala sınıfımızğa qoştular da, öyle etip, 10 talebe toplağan edik). Eki yıl soñra ise, bizge qalğanlarda qoşuldı ve episi olıp 16 talebemiz oldı. Yani bir qırımtatar talebesibaşqa sınıfta yoq», — dep ayta bizim subetçimiz.
Onıñ sözlerine köre, qırımtatar tilini ogrengen sınıflarında aynı programa, bir deñişme yoq. Rus tili ve edebiyatı 5 saat ogrenecegine köre 3 saat berile ve qalğan eki saat qırımtatar tili ve edebiyatına ayrıla. Yetişmegen eki saat rus tili fakultativge keçe. Yani talebe bu fen boyunca yetiştirmey olsa, onıñ daa derslerden soñ, qoşma olarq ogrenmege çaresi bar. Qırımtatar tilini ogrengen talebeler baalarını attestatqa da alalar. Bu balaban bir şey, çünki baalar attestatqa tüşmesi, talebeniñ umumiy seviyesine tesir ete ve balağa da, ana – babasına da bir stimul ola.
Mektep memüriyeti ve ocalarınıñ esas delili ise, rus tili dersleriniñ yerine qırımtatar tili saatleri qoyulması ileride devlet imtiyanlarını bergende problemeler çıqacağındadır. Amma İzet Ablȃzov, öz qızınıñ tasil alma tecribesine esaslsnsraq, qayd ete ki, balanıñ bilgi seviyesi, tek dersler ve saatler çoqluğına bağlı degildir. Balanen evde de çalışmaq kerek.
Böyleliknen, ana tili oğrunda kureş bitmey ve ana – babalarğa bu meselede çoq şey bağlı. İsrarlıq ve konstitutsion qanunlarıñıznı bilmek – balañıznı mektepte ana tilini ogrenmesiniñ ve atta öz tilinde tolu tasil almasınıñ kefaletidir.
İçtimaiy ağlarda Facebook, Vkontakte, Odnoklassniki saifelerimizge, bunen beraber, Telegramda kanalımızğa qoşulıñız ve eñ aktual ve meraqlı malümatlardan haberdar oluñız
