Amerikanıñ yañı qabul etken ve Tramp imzalağan, AQŞnı Rusiyege qarşı sanktsiyalar qanunı ne aqqında eken?
Sankstiyalar aqqında vesiqada Amerikanıñ Kremlge qarşı olğan muayyen «darğınlıqları»sıralanğandır.
2 avgust künü Donald Tramp, evelleri Kongress tarafından qabul etilgen, Rusiyege qarşı yañı sanktsialar, qanun leyhasını tasdıqladı ve bunıñnen bu qanun işke tüşürilmesi nazarda tutula. Amma bu vesiqa aqqında yazılğan çeşit malümatlarğa köre, onıñ mundericesinen kimse, tafsilâtlıca tanış olmağan. Demek, endiden soñ, Amerikanıñ yüridik şahısları, Rusiye şirketlerini 14 künden ziyade kreditlep olamaylar ve Rusiye ihrac içün yasağan borular şirketlerine de keregi kibi qol tutalmaycaqlar. Ama bundan başqa, bu vesiqada daa ne meraqlı eken?
Resmiy şekilde bu vesiqa «Sanktsiyalar arqalı Amerika muhaliflerine qarşılıq kösterme aktı», dep adlandırıla. Bu vesiqa 2017 senesi avgustnıñ 2-nde, 115-44 sanınen qabul olundı. Amma, mında muhalif sözü (Adversaries) em «duşman», em «raqip» kibi tercime etile bile.
Umumen, qanun üç qısımdan ibaret – İran, Rusiye ve Şimaliy Koreyağa bağışlanğan qısımlarıdır. Boyle sıralamada da bir mana bar. Çünki Amerika özüniñ birinci muhalifi olaraq Tegerannı köredir.
Vesiqada İran aqqında «halqara terrorizm ücümlerine», «Hizbolla, HAMAS, husit – arbiylerine, Başar Asadqa qol tutuvda qabaatlanğanını» aytıla.
Yani, er bir şahıs İrannen, balistik raketa, silâ yasağan dayin olsa, sanktsiyalarğa oğraycaqtır. İranğa tank, arbiy uçaqlarnı, arabalarnı ketirmek de yasaqlana.
***
Rusiye aqqında qısımı ise, «Avropada ve Yevroasiyda Rusieniñ tesirine qarşılıq kösterme aktı», dep adlandırıla.
Vesiqanıñ 251.3 sanlı qısmında ise «Qırımnı qanunsız zapt etilmesi» aqqında aytıla. Ondan evel, 222 sanlı qısmında Qırım «Ukrainanıñ parçası», dep yazıla.
257 qısmında doğrudan – doğru: «Amerika Qoşma ştatlarınıñ siyaseti, zapt etilgen Qırım yarımadasını, iç bir vaqıt Rusiyeniñki dep tanımamaqtır», dey.
Amma yahşı haberler de bar: prezident öz qararınen bir de bir addamnı sanktsiyalar tübünden çıqara bile, lâkin bu adam onıñ içün öz qabaatını tanıp, yañlışqanını ve başqa öyle yapmaycağını añlatmaq kerek. (222 –b maddesi).
Sanktsiyalardan vazgeçme şartlarından biri daa, bu Rusiyeni kiborücümlerden vazgeçmesidir.
241 sanlı madde: 180 kün içinde Amerikanıñ gizli hızmetleri, «Rısiyege yaqınlıqları olğan siyasetçilerini ve zengin insanlarınıñ cedvelini tizmek kerek olacaqlar». Nasıl bir cedvel olacağını ve kimler anda kirecegini pek anıqsız yazılğan.
Bir şart daa, Rusiyeniñ «minsk añlaşmalarını» yerine ketirmesidir, amma mında da bir sıra sualler peyda ola. Amerikada bu vesiqanı oqumağanlar ğaliba, çünki anda, esas mesüliyet Uktainanıñ üstüne tüşe.
***
Ve eñ müimi 252 qısımında bulunadır. Mında Amerikanıñ Kremlge qarşı olğan bütün muayyen «darğınlıqları» sıralanğandır:
«Amerika prezidenti, Rusiye Federatsiyasınıñ Ükümetine (talaplarınen) muracaat etmek kerek:
- Episi ordularını Gürcistan (Abhaziya ve Cenübiy Osetiya), Ukraina ve Moldova yerlerinden çıqarmaq kerek;
- Bu devletleriniñ sıñırlarını, öz ükümetlerine qaytarmaq kerek;
- Belirlengen devletleriniñ qanun boyunca saylanğan ükümetlerini öz allarına qaldırması kerek».
Ve bu qanun mahsus açılğan «Rusiye tesirine qarşılıq kösterme fondı»na, 2018 – 19 senelerine, 250 million dollar ayırmaq kerek olacaq.
Bu qadar balaban aqça kiber ücümlerden saqlanmaq içün, Balkan memeleketlerinde, Gürcistan, Ukraina ve Moldova yerlerinde demokratiyanı qorçalamaq içün qullanılacaq. Ve, elbetteki, «grajdanlıq cemiyetini qurmaq içün, Rusiye tesirinden qurtulmaq içün ve daa bir çoq meselelerini çezmek içün qullanılacaqtır».
Maqsadlarğa yetmek içün Milliy demokratiya fondunıñ, Balkan demokratik fondunıñ, Praga milliy merkeziniñ ve daa bir sıra teşkilâtlarınıñ grantları da qullanılacaq.
Ondan da başqa, Amerikanıñ Devlet departamentı (AQŞta bu departament tış işler nazirliginiñ vazifelerini eda ete) kelecek sene, «Ukrainanıñ energetik havfsızlığı inkişafına» 30 million dollar ala. Global maqsatlardan biri ise, «Yevroasiya memleketlerini Rusiye energetikasına olğan tabiylikten qurtarmaqtır» (257m.)
Mına böyle, dünyanıñ eñ nufuzlı memleketlerinden biri, özüniñ raqıplerini açıq – açığına işğalci, dep adlandırğan, güzel bir vesiqadır. Vesiqanıñ asıl nushasını Kongressniñ saytında oquy bilesiñiz.
Menba: Edvard Çesnokov
Müellifniñ tüşünceleri, muarririyet fikirine uymaması mümkün
İçtimaiy ağlarda Facebook, Vkontakte, Odnoklassniki saifelerimizge, bunen beraber, Telegramda kanalımızğa qoşulıñız ve eñ aktual ve meraqlı malümatlardan haberdar oluñız.
