Qadın ve Quran. Olmağan yasaqlar

26.09.201713:42

İran ressamı Şerin Mişat, özüniñ bir resiminde, yırlağan qadınnı tasvir etti. Musulman. O sanada tura. Amma zalda kimse yoq: İran qadınına yırlamağa yasaqtır.

Belli qırımtatar ressamı Zarema Trasinovanıñ pek çoq mühlisleri bardır. O sanağa çıqa ve zal bir vaqıt boş olmay. Amma yüz yıl evelsi, onda ne molbert, ne de mühlisleri olur edi.

Onıñ zamandaşlarınıñ çoqusı, şimdi de öz istidatlarınen qullanıp olamaylar. Musulmanlarğa (aqay olsun, apay olsun) resim yapmaq mümkün degildir. Adet öyle. Amma belli ki, er bir müsülman faniy dinyadaki  ayatında, muqaddes kitabı olğan Quran – ı Kerim boyunca yaşamaq kerek.

Qurannı açayıq. Onıñ yanına tefsirlerni qoyayıq. Olar VIIasırda Al – Kurtubi, VIII asırda İbn – Kasir, X asır Al – Callay taraflarından ayzılğan kitaplardır.

Quran – ı Kerimde apayğada, aqayğada yırlamağa yasaq qoyılmağan. Aynı böyle, resim yapmaqtada yasaq yoqtırdır. Bugünki künde, biz, Quran – ı Kerimde, «erkeklernen bir ruhta yaratılğan» (Quran: 4 sure, 1 ayet; 7 sure, 189 ayet) qadınlar içün,  daa nasıl yasaqlar olğanını, ya da olmağanını bilmege isteymiz.

Sonki eki yıl içinde Rusiye, Ukraina, Avropada aktual olğan hicab meselesi aqqında Quranda böyle yazılğan: «Öz ziynetlerni köstermesinler, tek olardan körüngenlerinden ğayrı, öz çarşaflarını köküsleri üstindeki kesilişlerge taşlasınlar ve zinetlerini bildirecek qadar ayaqlarınen yerge urmasınlar» (24, 31). Körgeniñiz kibi, Quranda, başını – saçını ve yüzüni qapatma emirleri yoq. Al – Kurtubi, qadınlarnı başlarını qapatma emiri Muhammed (s.a.v)den keledir dey. Yüz ve eller açıq qala bile. Al – Kurtubi, «ayaqlar urma» meselesini de diqqatsız qaldırmağandır: «Onıñ ayaqlarındaki bilezliklerni eşitmege mümkün olğanı qadar yerge urmaq, demek bu zinetlerni köstermek kibi oladır, yani yasaqlanğan iştir» , dey.

Qadınnı evden tış bir yerde serbest yürmesine de, Quranda yasaq yoqtırdır. 33 sureniñ, 33 ayetinde yazılğan «evleriñizde bulunıñ» ibaresi Muhammed (s.a.v)niñ qadınlarına aytılğandır. Amma Sayid Kutb (XX) qayd etkeni kibi, «bu yasaq olarnı tek evde oturmaları içün aytılmağandır».

Qadınlarnı camige barmağa ve erkeklernen ögde, birinci sıralarda turmalarına yasaqlar da yoqtırdır. 9 sureniñ 71 ayetinde böyle denilgen: «İmanlı erkek ve qadınlar dosttırlar ve biri biriniñ qoruycılarıdır. Olar biri birini yahşılıqqa celp eteler, ibadet yapalar ve zekât bereler». Peyğamberniñ zamanında qadınlar erkekler kibi, camilerge barğanlar. Daa belli ki, Abbasidler vaqtında (VIII – XIII as.) erkekler pek çoq vaqıt qadınlar artından namaz qılğanlar. Bu adet, bugünki  künde Cenübiy Afrikada ve Avropada canlandırıladır («Musulman olmaq» kitabınıñ müellifi, imam Farid İsakiniñ şaatlığı ve tecrübesi).

Evden tış yerlerde çalışmağa, ya da çalışmamağa, cemaat işlerinen oğraşmağa, ya da oğraşmamağa, musulman qadınları özleri seçe bileler. «Ve Yaratıcı olarğa haber etti: «Ne qadınnı, ne aqaynı yapqan işleri yoq olmasına men yol qoymam: sizler biri biriñdensiñiz» (3, 195). Birinci musulman qadınlar sırasından em cemiyet işini, em de ayle vazifelerini becergen qadınlar olğan. Meselâ, o zamanları, islam dininiñ tarqalması, ekseriyet allarda böyle qadınlar tarafından yerine ketirilgendir. Böyle qadınlarınıñ ilkisi olaraq peyğamberniñ apayı Ayşe bint Talhanı aytalar. O zamannıñ adamları Sayd ben al – Musayabnıñ, Qurannı ezberden bilgen qızı aqqında, fikh bilgili, Fatima bint Aalâ ad – Din as Samarkandini bile ediler. İmanğa kelgen qadınlar, Hicretniñ ilk seneleri cihatlarğa qatılğan ediler. Aişe bint Abu Bakr, Umm Sülâym bint Kyaab kibi qadınlar, cihadta, aqaylar sırasında savaş etkenler. Nasiba on bir kere yaralanğandır ve elini qayb etkendir. O, Umm bint Amru as – Sulâymiyanen ve peyğambernen birllikte, islâm duşmanlarınen muzakereler keçirilmesinde iştirak etkendir.

Zamannen, müsülman qadınnıñ cemiyette alğan yeri sadeleşkendir, qabiliyetini tek ayle çerçevesinde yerine ketire bile edi. Onıñ serbestligi aqqında er kes unutqan edi. Amma XIX asırnıñ ortalarından, belli arap alimi Butrus al – Bustaniniñ yazğan beyannamesinen qadınlar içün yañı ayat başlana. Arap, türkiy ve iran halqlarında yansağan bu meseleler, İsmail bey Gasprinskiyde de parlaq şekilde ifade etilgendir. XX asırnıñ başlarında musulman qadınnıñ yañı obrazı peyda ola. Bu obraz deñişmege ve areket etmege azır edi. 1917 senesiniñ inqilâbından soñ, qırımtatar qadınları, dünyada birinci olaraq deñişmeler kerek olğanını ayttılar. Olarnıñ yetekçisi, Şefiqa hanım Gasprinskaya, o zamanları böyle yazğan edi: «Er Cuma künleri qadınlar içün mahsus dersler keçirmek kerek, ya da zemaneviy mollalarnı diñlemek kerek olacaq, çünki qadınlarımızğa, islâmda qadın aqlarını añlatmamız kerektir». O qadın añlay edi ki, Rusiye demokratik ükümeti, müsülman qadınlarını erkekler ile bir seviyege çıqara bile, ve islâmda olğan adalet, Avropa ve Rusiye demokratiyasınen dialog qurmağa yeterli edi.

Sagit Faizov, tarih ilimler namzeti

Qullanılğan edebiyat

  1. Значение и смысл Корана. Тафсиры. В четырех томах. М., 2002.
  2. Икбал, Мухаммад  Реконструкция религиозной мысли в исламе.М., 2002.
  3. Исак, Фарид Быть мусульманином.М., 2002.
  4. Рахман Х. У. Хронология исламской истории: 570-1000 гг. от Р.Х. Нижний Новгород, 2000.
  5. Фаизов, Сагитт Ислам в Поволжье. VIII – XX вв. Очерк истории. М., 1999.
  6. Hablemitoglu, Sengul, Hablemitoglu, Necip Sefika Gasp?ral? ve Rusya,da Turk Kad?n Hareketi (1893-1920). Ankara, 1998.

Аль-Хашими, Мухаммад Али Личность мусульманки согласно Корана и Сунны. Уфа, 2003.

Müellifniñ fikiri, muarriyet fikirine kelişmey bile

İçtimaiy ağlarda FacebookVkontakteOdnoklassniki saifelerimizge, bunen beraber, Telegramda kanalımızğa qoşulıñız ve eñ aktual ve meraqlı malümatlardan haberdar oluñız.

           

Фото аватара

Автор: Редакция Avdet

Редакция AVDET