Boyu-postu bala qıyafetini beñzetken, amma sıması, közleri büyük irade, qorqubilmezlik, metanet, bunıñnen beraber, merametlik saçqan bu qadınnıñ areketlerini körgende, aytqanlarını diñlegende – o, eñ azı yüz yıl yaşar, dep tüşünmemege mümkün degil edi.
Eki buçıq sene evel cemaatımız onıñ 80 yıllığını qayd etti. Merasimniñ sebepçisi yırlağanı, oynağanı, sıcaq milletperver nutq söylegenini eşitken yaqınları, dostları, safdaşları da tamam öyle: bizim Veciye aptemiz, Alla sağlığın bersin, inşalla, halqımıznıñ közaydın künlerini, torunçeleriniñ toyunı körer ve aynı böyle canlı tarzda, oyunlarınen, köterinki ruhta ve manalı aytqanlarınen epimizni daa quvandırır, dep tüşüngen ediler.
Öyle olmaq kerek, em öyle de olur edi. 23-noyabrniñ sabasında qara haber tarqaldı: Veciye apte, onı yaramağan alda kelip alğan ve Aqmescitniñ 7-nci hastahanesine keteyatqan acele yardım maşnasında infarkttan canını berdi.
İnsannıñ alı, demege mümkün edi, ebet. Amma tendürist aptemiz neden apansız yaramadı, ölümge ketirgen yürek darbesine neden oğradı, degen sualler mında ğayet müimdir.
O künü, Aqmescitniñ merkezine yaqın yerleşken qavelerniñ birisinde, Veciye apte üç safdaşları – milliy areket faallerinen beraber, bir pezevenk erifnen onıñ para borcu meselesini çezeyatqanda, olar oturğan yerni deral OMONcılar basıp aldılar.
Pezevenk erif evelden borcunı cerrarlıq, dep köstergeni ve çaqqanı sebebinden ucum etken silâlı «qara maskalılar» yaşları büyük o vatandaşlarımızğa vahşiy munasebette bulunıp, tabanğa yatqızdılar. O yerde de tutulğan Veciye apte yaramadı, oña acele yardım çağırıldı.
Lâkin doğğanından berli soñu olmağan adaletsizlik-aqsızlıqnı körip, ipranıp kelgen qaraman qadınnıñ yüregi bu ucum ve deşetli basqığa dayanmadı, uruvdan toqtadı…
Veciye Erecep qızı Kaşka Qırımnıñ eñ meşur köylerinden biri – Uskutte 1935 senesi doğdı. Cinaiy sürgünlikniñ cellâtları onıñ qorantasını Özbekistannıñ «Pâtiletka» sovhozına bıraqtı. Şu balalıq devirinden Veciye hanım em oqudı, em de köy tarlalarında çalıştı, qorantasına yardım etti.
Ğurbetlik meşaqqatları, rejimge nefret, Vatanğa ıntıluv onı gençlik çağında Milliy areket saflarına ketirdi ve o, közleri yumulmağance, degil onı terk etmek – yarım asırdan ziyade eñ faal iştirakçileri sırasında bulundı.
1966 senesi ömür arqadaşı Bekir ağanen olar Krasnodar ülkesine köçtiler. Mındaki teşebbüsçiler gruppasına qoşuldılar. Veciye hanım yerli cemaatımıznıñ avalesinen Moskvağa vekil olaraq bardı.
Daa üç yıldan soñ ise olar tırıştılar baba-dede toprağında ğayrıdan tamır atmağa. Qorantada endi beş bala olğanına baqmadan, kelip tüşken Qarasuvbazarınıñ Cemrik (Kizilovka) köyünde akimiyet olarğa yaşayış bermedi. Olarnı, satınğa alınğan evçiklerinden eki kere çıqarıp, ahır-soñu yañı sürgünge oğrattılar – Qırımdan tış, Temrük rayonına alıp barıp taşladılar.
1973 senesi Veciye hanım ve Bekir ağa tırışalar ekinci kere Vatanda, endi Üç-Köz (Novoklönovo) köyünde pekinmege. Sovetler birliginiñ yolbaşçılarına defalarca mektüpler yazdılar, çeşit teşkilâtlarğa muracaatlar yaptılar. Niayet, Veciye hanım Moskvağa barıp, akademik A. Saharovnen körüşti, ondan yuqarı organlarğa talap mektübi yazılması şekilinde yardım kördi. Ve rejimnen küreşniñ eñ cesaretli yeri şu oldı ki, olar Vatandan çıqmamağa yemin ettiler ve yeminlerini becerdiler: eki yıldan soñ qoranta Qırımda, Üç-Közde yazıldı.
Öz meselesini çezgen qoranta bundan soñ tınç oturmadı, çünki halq içün Vatan davası daa qaynap turmaqta, yasaqlar çalışmaqta edi. Veciye apte Qırımda yaşağan Milliy areket faallerinen bağlanıp, işlerini devam etti.
1988 senesi noyabrde Üç-Közde Milliy areketteki teşebbüsçi gruppalar vekilleriniñ nufuzlı körüşüvi olıp keçti. 1989 senesi, sentâbrde kene de mında, Veciye Kaşkanıñ evinde Qırımtatar milliy areket teşkilâtınıñ (QMAT – OKND) tarihiy 3-nci toplaşuvı ötkerildi.
Sovetler birligi ebediylikke batqan soñ da, Veciye apte, deyerli, bütün siyasiy tedbirlerde, kütleviy aktsiyalarda iştirak etip, olarnıñ ekseriyetlerinde özüne has yañğıravuq sesinen, ateşin sözlerinen, cesaretli areketlerinen vatandaşlarımızğa ümüt, eminlik, curatlıq siñdirip keldi.
Vatanımız Rusiye tarafından zapt etilgeninen Veciye apteniñ faalligi daa keskinleşti. O, çeşit narazılıq tedbirlerde iştirak etti. Onıñ evinde defalarca cemaat duaları ötkerildi.
Kaşka bütün öz qaraman ömürinen milliy temsillerimizge secde etip, milliy menfaatlarımıznı qorçalap, milliy maqsatlarımızğa saf yüreknen hızmet etip keldi ve Vatan oğrundaki muqaddes küreşte şeit ketti. O, hatıramızda daima cesür, qorqubilmez, bükülmez, adaletperver, bunıñnen beraber, milletsever, çoq mulâyim ve merametli safdaşımız sıfatında yaşaycaq.
Veciye apte Erecep qızı Kaşka, asılında, cellâtlarnıñ şevqatsız basqı ve ücümi neticesinde elâq olğanı sebebinden onıñ qorantasına teren taziye bildiremiz ve cümle yaqınlarına baş sağlığı tileymiz.
Merhume Allanıñ rahmetinde, canı cennette olsun.
VI Milliy Qurultaynıñ bir taqımı, dostlatı, safdaşları.
