1783 senesinden soñra Anadoluğa köçken qırımlılar, qaysılarnıñ bala ve torunları bazan keçmişi aqqında artıq bir şey bilmeyler, ülkeniñ bütün ayat alanlarında – sanattan siyasetke, sanayıdan sportqa qadar belli bir yerni aldılar.
Meselâ, eki belli yazıcı Aziz Nesin ve Çetin Altan… Yaşar Kemalden soñra, edebiyattan Nobel mukâfatı içün ögge çıqarılğan, türk yazıcılarnıñ ekincisi, öz romanlarında ayat panoramasını bergen, şimdi Londrada yaşağan Cengiz Dağcı. Qadın yazıcılarından ise bu Sevinç Çogkum edi.
Muzıka dünyasında ilk olaraq Esin Ezgin, Orhan Gencebay, Erol Evgin, Yıldız Ayhan, Erol Büyükburga, Nesrin Sipahi, sopranoda dünya meşurlugını qazanğan Remziye Tanrıkulu kibi qırımlı isimleri aqılğa kele. Kino dünyasında ise bu Cüneyt Arkın ve Kartal Tibet.
İlim dünyasında professor Cevat Giray, iqtisadiyat boyunca baş nazir mesleatçısı professor Ahmet Kılıçbay, İstanbulnıñ eski valisi rahmetli Fahrettin Kemal Gekaya, professor Kemal Karpat, professor Halil İnalcık ve professor İlber Ortaylı kibi isimler ğayet meşurdır. Belli iş adamları arasında ise Fevzi Akkaya, Erdogan Demiroren, İlyas Çokay, «Ülker» konditer şirketlerniñ saipleri Sabri ve Asıl Ülker, tennisçi Ferdi Tayan, modelci Faize Sevim, «Eskişehirspor» sport klubınıñ reisi Aydın Begiter, «Sahşer» klubınıñ futbolcısı Fikret, atletçi Semra Aksu… Cedvelni devam etmege mümkün.
Siyaset alanında – 27 mayıs 1960 senesi inqilâbı vaqıtında idam etilgen (şimdi reabilitatsiya etilgen), Türkiye Demokratik partiya liderlerinden biri, maliye naziri, belli qırımlı Hasan Polatkandır. Türkiye Büyük Miliy Meсlisniñ soñ eki sessiya zamanında ğayretli deputatlar, nazirlik vazifesinde de bulunğan Cemal Büyükbaş, Kemal Gekçora, Nuri Üzel, Münir Sevinç edi. Qırım tahtınıñ sülâle veliaht unvanını taşığan, şimdiki Türkiye mudafaa naziri İsmail Safa Giraynı da unutmamalımız. Eski nazirler arasında doktor Ahmet İhsan Qırımlı, Ahmet Mahir Ablum, Turkiye sotsial-demokratik partiyasınıñ qurucısı ve onıñ ilk reisi Cezmi Kartay, Doğru Yol partiyasınıñ ilk reisi Ahmet Nusret Tuna ve başqaları bardır.
Şimdi, Türkiyede tahminen 5,5 million Qırımdan kelgenler ve olarnıñ torunları yaşamaqta. Olar esasen Eskişehir, Polatlı, İstanbul, Bursa, Mersin, Denizli, Adana kibi şeerlerde ve civarlarında yaşaylar. Olarnıñ çoqusı, keçmişini hatırlasa da, öz Vatanı olaraq Türkiye Cumhuriyetini sayalar. Amma bir çoq yaş, Türkiyede doğıp öskenine baqmadan, ecdatlarınıñ baba-dede toprağına asret çeke ve fırsat olsa, Qırımğa qaytıp yerleşer ediler, dep bildireler.
«Tempo» mecmuasından (İstanbul), № 26, 23-29 iyün 1991 s., saife 16
15 noyabr 1991 s.
