Tilimiz ve edebiyatımıznıñ zayıflığı aqqında çoq maqaleler yazılğanına baqmadan, o saalarda teraqqiyat körünmey. Aceba, bunıñ sebebi nede? Böyle vaziyet yaqın keçmişte başladımı, yoqsa evelde de şay edimi? Hatırlağanıma köre, mektep talebesi çağımdaki devirden bazı malümatlarnı añmağa isteyim. Şimdiki vaqıtta çeşit gazeta, kitap ve mecmualarda aynı bir sözni çeşit manalarda yazğanları ve ellerine tüşken malzemelerni de özlerince «tüzeltkenleri» içün, bu maqalemniñ sözleri ve ibareleri men yazğanım kibi qaldırmalarını rica etecegim. Yapqan hatalarıma özüm mesül olmağa isteyim.
Tilimizniñ ve edebiyatımıznıñ ketişatı aqqında cenkten evelki yazıcılarımız arasında da çeşit munaqaşalar ola edi. Sebebi: kiçkene Qırımımızda şivelerniñ çoqluğı edi. Esasen yalı boyu ve çöl taraf şiveleriniñ sözlerinden bir edebiy til teşkil etmege qarar qabul etilgenine baqmadan, şu şivelerdeki yerli ağız lehçeleri öz sözlerini edebiy til safına kirsetmege tırışa ediler. Olarnıñ qısqartılıp qullanğan sözleri ise, edebiy tilge kelişmey edi. Qalem saibi olıp işlegen adam angi mıntaqadan olsa, öz lehçesiniñ sözlerini qullana turğan. Şimdiki vaqıtta bu adet öyle ileriledi ki, Aqyar mıntaqasınıñ qullanğan çontuq sözlerini diger mıntaqanıñ müellifleri de qullanmağa devam eteler. Misaller aşağıda berilecekler.
Cenkten evelki devirde GPU-NKVD hadimleri devletniñ maqtavlı evlâtları olıp körünmek içün, qabaatsız adamlarnı özleriniñ uşaqlarına tenqit ettire ve esabat içün şu zavallılarnı ya qapay, ya da attıra ediler. Belli yazıcımız Irğat Qadır bir şiirinde: «Aydı, aydı, aydı duşman avına» dep halqnı avlamağa çağırsa da, şu uşaqlar: «O, Sovet halqını duşmannıñ avı içine kirsetmege çağıra» – dep tenqit ettirerek, zavallınıñ başına neler-neler ketirmediler. Şimdiki vaqıtta til ve edebiyatımıznıñ meselelerinde çeşit fikirlerde olsaq da, yüreklerimizde qorqu yoq. Özbekistanda KGB niñ uşaqları olğanlar, endi milliy meselemizni çezüvniñ qaramanları kibi körünmege tırışa ve bu saada bayağı körüneler.
İşlengen, kemalına kelgen edebiy til olmağancek, eñ meraqlı edebiy eser bile qolaylı oqulıp, lezzet alınmaz. Zayıf yazılğan eser ise, oquyıcını temelli suvundırır. Öyle olğanda, başta tilimizni bir nizamğa qoymaq kerekmiz. Bu meseleniñ üstünde tilcilerimiz yigirmi yıldan ziyade oğraşalar, iç bir şey deñişmey. Ya ne yapmaq kerek? Bu meseleni bir söz çeze bile. Oğraşmaq (kopoşitsa) degil de, meşğul (zanimatsa) olmaq kerek ediler. Ya meşğul olmaq neden ibaret? Tilimiz aqqında bir malzeme çıqtımı, onı suvutmazdan talil etmek alimlerimiznen ocalarnıñ boyun borcları sayıla. Men, Özbekistanda yaşağan devirden berli, tilimiz aqqında bayağı salmaqlı maqaleler çıqardım. Episiniñ soñunda: «Men yol bergen hatalarnı tilcilerimiz gazeta saifelerinde tüzeltirler de, oquyıcılar tilimizni doğru ögrenirler,» – dep yazdım. Bir tilci seslendimi? Yoq. Em seslenip olamaz. Çünki onıñ bilgi seviyesi aşkârı olacaq. Bazı oquyıcılar: «Ya toqtamadan til oğrunda küreşkenlerini ve çeşit qararlar qabul etkenlerini yazalar da,» – dey bileler.
Öyle tüşüngenlerge men şöyle cevap bere bilem. Tilcilerniñ yıllar boyu küreşleri, sabın köpügine üfürip oğraşuv sayıla. Öyle usulnen tilimiz iç bir vaqıt tüzelmez. Bu fikrimni men defalarca ayttım, lâkin oña emiyet bergen olmadı. Endi, ömürge keçirilmeycek kibi bir tetbir daa tüşünip çıqardılır. «Yañı dünya»da derc etilgen (01.04.2011 s) malzemege köre, 21 azadan ibaret daimiy areket etici komissiya tizilgen. Bütün azaları halqımızğa belli, ürmetli adamlardan ibaret. Aralarında tilnen alâqası olmağan azalar da barlar. Bu sayığa yüz adam daa qoşsalar bile, neticesi sıfırdan yuqarı köterilmez. Bir taacipli yeri daa, üç gazetamıznıñ redaktorları: Bekir Mamutov, Enver İbraimov ve Şevket Kaybulla da kirsetilgen. Tatar tilinde çıqqan eki gazetada aynı bir söz başqa-başqa yazılğanına köre, olarnı soñsız davağa davet etmek içün yazıldılarmı aceba? Yoqsa, bu quruntı, olar endiden soñ tilni tüzeltmege istegenlerniñ maqalelerini derc etmemeleri içün yapıldımı? Bundan soñ «Yañı dünya» nıñ (24.06.2011s) altıncı saifesinde, endi 24 aza Qırımnıñ çeşit rayonlarına tayinlengenleri berilgen. Olar şu yerlerge barğanda yerliler: «Siz özüñiz tilimizni qayğırıp qaç maqale yazdıñız da, qaç sözümizni tedaviylep öz yerine qoydıñız?» – deseler, nasıl cevaplar qaytarır ekenler? Böyle suallerni Rumıniyağa til ögretmege ketken ocalarımızğa da bere bilirler, mashara olıp qaytmalarına şübe qalmay. Diasporada, fuqareleşken olsa da, öz dedeleriniñ tilini qullanalar. Biz öz tilimizni nasıl haraplağanımızdan olarnıñ haberleri yoq. Uzun lafnıñ qısqası: bu komissiya ölü doğacaq balanı añdıra. Közboyavçün teşkilâtqandırılğan bu komissiya iç bir şey yapıp olmaycaq. Buña oquyıcılarımız şaat olurlar. Tilimizni tüzeltip inkişaf yoluna qoyuvnıñ üç yolu bar. Birincisi: bu vaqıtqa qadar iç bir şey yapamağan küreşçiler pensiyağa çıqıp raatlansalar, olarnıñ yerine kelgen taze miyliler bir şeyler yapa bilirler. Ekincisi: bu yıl universitetni bitirip oca olğanlar, daa bir türlü deñişiklik yapamazlar. Olarnıñ evlâtları ya da torunları tilimizni belli bir nizamğa qoyarlar degen ümütim bar. Oña köre ne qadar vaqıt keçecegi belli. Üçüncisi: başta alimlerimiz tilimizniñ inceliklerini ögrenmege başlamaq kerekler.
Bazıda bizim münevverlerimiz tilimiz zengin olğanını aytalar. Şahsen men bu fikirnen razı degilim. Bizim tilimiz esasen arap ve fars tilleriniñ sözlerinen zenginleşti deseler, men razı olur edim. Çünki nasıl cümle qursaq, olarnıñ sözlerinden faydalanamız. Farqı şunda ki, o sözlerni öz tilimizniñ hususiyetlerine uydurıp alamız. Arapça: sınf, asr, vaqt, metn, defn kibi bir eceli sözler bizim tilimizde: sınıf, asır, vaqıt, metin ve defin kibi eki eceli sözlerge çeviri-leler. Olarda çoqluq affiksi lar, ler yoq. Olar raqamlar deycek olsalar, erkam deyler, nesiller ensal ola, rükünler erkan kibi qullanıla. Rükün sözü bizde qullanılmay, lâkin onıñ çoqluq şekili olğan erkan sözüni bir bilmirimiz terkip yerine qullanmağa başladı, ondan soñ başqaları da yañı söz ögrendik dep, ur-patlasın devam ettiler. Rükün sözü nufuzlı adam, yolbaşçı adam demek ola. Demek, erkan sözü öyle adamlarnı añlata. Meselâ, polknıñ erkanı degende, şu polknıñ komandiri ve muavinleri aqqında söz ketkeni añlaşıla. Şu polkta hızmet etken asker aqqında söz ketse, polknıñ terkibinde demek kerek. Komissiyanıñ erkanı on kişiden ibaret demek, şu komissiyanıñ on yolbaşçısı bar demek ola.
Bazıda tilimizniñ zenginligine sevinecek olamız ama, onı nasıl berbat etkenimizniñ farqına barmaymız. Meselâ, bizim yazarlarımız rusça poçemu sözüniñ tatarca olğan niçün yerine ne içün, (dlâ çego) ibaresini qullanalar. Bazı birleri daa bilmir olğanını köstermek içün neçün yazalar ama, o da ne içün manasını bere. Tilimiz içün ne qadar küreşsek de, daa kitaphanenen kütüphaneniñ farqına barmaymız. Kütüphane oquyıcılarğa bilgi aluv menbası sayıla. Onıñ terkibinde: kitaphane, oquv hanesi, memurhane, kompyuter hanesi ve başqa haneleri ola bile. Kitaphanesine kimseni kirsetmeyler. Başqa yerdeki kitaphaneler, kitap tükanında, ya da kitaplar saqlı turğan ambarda ola bile. Bazı sözlerimiz degersiz tüzeltileler. Alğancek, kelgencek kibi fiillerni «tüzeltip» yüksekçe uzunca sözlerindeki kibi sıfat affikslerinen yazalar. Fiillerdeki cek taqısı qadar sözünen deñiştirile bile ve yalıñız cek kibi yazıla. Meselâ: alğanğa qadar, kelgenge qadar şekilindeki kibi. Bu qaide sıfatlarnıñ ca, ce taqılarına kelişmey. Çoq hastalıqlarımızdan biri daa alacağım, kelecegim kibi sözlerni alacam, kelecem şekiline çevirip, edebiy tilimizni taptap, yerli ağız şivesine çevirüvimizde ola. Böyle misallerni pek çoq ketirmege mümkün. Şimdilik yeter.
Bazı adamlar çeşit unvanlar, şerefli adlar almağa qılt-qılt etip turalar. 1996 senesi yazıcılarnıñ toplaşuvında Şakir Selim: «Üç esli-başlı yazıcımızğa Kiyevden bir de bir unvan talap etmek kerekmiz,» – dedi. Men: «Maña kerekmey,»-dedim. O vaqıt kimsege unvan berilmegen edi. Şu mesele bu 2011 senesi de köterildi. Men kene: «Maña kerekmey,» – dedim. Eger men yahşı eser yazsam, oquyıcınıñ memnün oluvı men içün unvan sayılır dep tüşündim. Eger zayıf eser yazıp da unvan alsam, o menim vicdanımnı qırpalap turar edi. Taacipli şey. Bazı professorlar iç bir türlü edebiy eser yazmayıp, yazıcı adını almağa talaq qattıralar.Aceba, bu, öz-özüni aşalavmı, yoqsa sahte adnen yükseklerge köterilmege istevmi? Keçen maqalelerimde, tilbilim meselesinde professorlarımıznıñ zayıflıqları aqqında yazğan edim. O sözlerni bir daa tekrarlamağa acet yoq dep sayam. Çünki er bir yazımızda sıq-sıq rastkelgen hatalarnı iç bir alimimiz tüzeltmegeni oquyıcılarğa belli.
1944 senesi men ordu safından boşatılıp, Özbekistanğa yollanğan edim. Halqımız keçken mahrumiyetni men de keçirdim. Şu yılı rahmetli babamnen aptemni defin etmege sıra tüşti. Ket-kelelim, 1957 senesi «Lenin bayrağı» gazetamız çıqmağa başladı. Şu yılları men milletimiz Qırımğa ille qaytar dep tüşüne ve tükanlar çöplükke atqan qalın kağıtlarnı cıyıp, tilimiz aqqında malümatlar yazıp qaldıruvnen meşğul ola edim. Birinci povestim de öyle kâğıtlar üstüne himeviy qarındaş parçasınen yazılğan edi. 1964 senesi Taşkent universitetiniñ jurnalistika fakultetine rus tilinden imtian berip kirgen edim. Birinci kursnı bitirgen soñ, ameliyat da körerim dep, «Lenin bayrağı»na işke kirmege bardım. Qabul etmediler. Tilimizni daa menimsemegen gençlerni ise, özleri çağırıp ala ediler. Şay olsa da, men gazetağa maqaleler, şiirler ve ikayeçikler yiberip turdım. Anda çalışqanlar, ellerine tüşken malzemelerni tüzeltip basmaq kerekler de. Demek, anda çalışqan gençler, malzeme yollağanlardan bilmir sayılalar. Bu mevzuğa bir misal ketireyim. Men, derc etilgen ikayeçiklerni tenqit ete turğanım, lâkin olarnı basmay ediler. Yalıñız Abdulla Dermenci, men onıñ eserini doğru tenqit etkenimni aytıp, maqalem basılmaması içün menim razılığımnı istegen edi. Soñ men, tenqit meselesini açıqlamaq içün «Göl yanında» adlı şiirimni yolladım. Ablâziz Veliyev o şiirde kelişmemezlikler tapıp, işlemem içün dört kere qaytardı. O vaqıtta mektüpleşüvler ola edi. O qaytarğan sayın işlep yollasam da, derc etmegen edi. O şiirimni 2000 senesi çıqqan «Qatmer qaderler» adlı cıyıntığımdan oquy bilesiz.
Bu dünyada meraqlı adamlar ola eken. Men şeerde soqaq boyu ketem. Qarşımda bir adam tebessümnen kelgenini körem de, meni birevge oşattı ğaliba dep tüşünem. O doğru menim ögüme kelip: «Merabañız Rustem ağa!» – dey. Biz al-hatir soraşqan soñ, men onı tanımağanımnı aytam. O: «Siz meni tanımaysız, men rayondan keldim. Men sizni televizorımda körip, gazetalarda maqaleñizni oqup bilem. Alla sizniñ sağlığıñıznı bersin de, öyle yahşı şeyler yaza beriñiz,» – dedi. 18 mayısta bir körümli qadın maña baqıp turğanını eslep, başımnı kenarğa burğanımnen, o: «Rustem ağa, siz meni tanımaysız ama, men sizni pek yahşı bilem. Siz kibi adamlarımız çoqça olğay edi, ortalıqta çör-çöplük tolu» – degen edi. Böyle misallerni çoq ketirmege mümkün. Lâkin bu dünyada yalıñız merametlik degil de, zorbalıq da üküm süre eken. Buña da misal ketireyim.
Men rus tilinde maqale yazıp, «Poluostrov» gazetasında bastırmaq içün Ayder Emirovğa berdim. O:»Rustem ağa, siz cailce yazasız.Tatarca yazsañız, özümiz tercime eter edik,»-dedi. Öz tilimizde de yazıp berdim ama, kene basmadı. Endi özü caillikke oğrasa kerek.
Men tilimizni qayğırıp, öz parama «Qırımtatar edebiy tilini ögreneceklerge yardım» adlı kitapçıq çıqararaq, tilnen meşğul olğanlarğa bedava tarqatqan edim. O kitapçıqta da menim hatalarımnı gazetalarımızda tüzeltmelerine rica etken edim.Kimse seslenmegen soñ, tasil ministriniñ birinci muavini V. Kavrayskiyge muracaat etip, şu kitapçıqnı çoq miqdarda çıqarıp, mekteplerge tarqatmaqnı teklif ettim. O maña: «Yahşı iş tutqansız ama,soñundan sizniñkiler meni qabaatlamamaları içün, başta tilcileriñizge muzakere ettireyik,» – dedi. Men ondan: » Bizimkilernen siz añlaşıp olamaysız. Sebebi nede aceba?» – dep soradım. O, cevabında: » Sizniñkilerni bilgisiniñ seviyesine baqmadan kötere bereler, olarnıñ ellerinden iç bir şey kelmegen soñ, qabaatnı kimge yüklemege bilmeyler,»-degen edi. O bu sözlerni mecaziy manada aytqandır bellegen edim ama, tilciler toplanğan soñ, olardan eñ bilmir bir neferi: » Biz talebelerge yañlış olsa da bayağı sözler ögrettik, endi o sözlerniñ doğru şekillerini ögretip talebelerni qıynayıqmı?» – degen soñ, Kavrayskiyniñ sözlerine inandım.
O vaqıt şu mesele çezilmegen soñ, malzemeni İsmail Kerimovğa berip, özüniñ tilci ocalarınen muzakere etip bir qararğa kelmeleri avale olunğan edi. Aradan eki ay keçkencek maña iç bir şey aytılmağan soñ, Kerimovğa özüm bardım. O: «Ocalar öz fikirlerini yazmağa istemeyler ama, bir oca yazdı,» – dep elime eki tabaq kağıt tuttırdı. Onı yazğan oca endi vefat etkeni içün adını yazmaycağım. Kerimovğa: «Ya özüñiz niçün yazmadıñız?» – dep soradım. «Men onıñ taqririni oqudım, onıñ fikirlerinen yüz fayız razım.» – dep cevaplandı o. Evge qaytqan soñ şu taqrirni oqudım ama, saçlarım tiklendi desem yalan olmaz. Menim kitapçığım birinci arifinden soñki arifine qadar yañlış, iç bir şeyge keçmey, özüm ise til bilgisi ceetten pek alçaq seviyede ekenim. Men meseleni suvutmadan, onıñ er bir cümlesini talil etip bir maqale yazıp, gazetalarımızğa kettim. Refat Ahtem bir kereden basmaycağını ayttı, Ablâziz Veliyev de basmaycağını bildirgen soñ, «Maarifçige» berip bastırmamnı tevsiye etti. Meseleni men anda añlatqanda, Safure hanım pek taaciplenip: » Nasıl ola da böyle malzemeni basmadılar? Biz mıtlaq basarmız» – dedi ama, eki aydan soñ, basmaycaqlarını bildirdiler. Sebebi belgisiz.
Tilimiznen muvazi (parallel) olaraq, edebiyatımıznı da qayğırmaq kerek olğanına isbat kerekmey. Yuqarıda aytıp keçilgeni kibi, zayıf tilnen yazılğan eñ meraqlı nesir bile oquyıcını suvundıra bile. Bizde tilci ve edebiyatçılar arasında yüksek unvanlılır barlar. Taacipli şey.Bizim tilimizde o qadar hatalar bar, olarnı alimlerimiz bile körmeyler.Edebiyatımızda da edebiy hususiyetlerden çetlevler bar. Olarnı da yüksek unvanlı yazıcılarımız körmeyler. Bizim yazıcılarımız arasında eki akademik olğanını çoq kişi bilmeydir. Nuzzet Ümerov ve Ablâziz Veliyev ne vaqıt, angi akademiyada qaç yıl oqudılar da nasıl imtianlardan keçip akademikler olğanlarını men bilmeyim. Özleri aytqanlarına köre, olğanlar işte. Yazıcılar çeşit türlü olalar. Aqiqiy yazıcı nasıl menbalardan faydalansa faydalansın, esas eserini öz miyinden keçirip, meraqlı adiselernen zenginleştirip yaza. Bazı birleri tarihiy kitaplardan alğan malümatlarını bir nizamğa qoyıp yaza. Daa birevleri gazeta ve mecmuada basılğan malümatlarnı toplap, eser çıqara. Olar bir-birleriniñ eserlerine qıymet kesmekten acizler. Vazifesi mücibi qalem işanılğan adam er daim özüni, malzeme bergenden bilmir saya. Neticede malzeme noqsanlıqqa oğray. Meselâ, menim 1991 s. «Yıldız»nıñ üçünci nomerasında Şevqi Bektore aqqında çıqqan maqalem keregi kibi çıqarılmağanı içün, onı 1995 s. №5-6 tekrar çıqarılğan edi. Ablâziz Veliyev menim maqalelerimni basmağa istemegenini bilsem de, 1997 senesi oña uzun bir maqale bergen edim. Aradan eki ay keçken soñ bir haber almağa barsam, yaqında tatilge ketken. Onıñ yerine qalğan rahmetli Yunus Qandım: «O maña qaldırmadı. Men onı tapıp mıtlaq basarmız,» – dedi ve «Yañı dünyanıñ» – 1997 senesi №№ 35, 36, 37, 38 derc etip çıqardı.Yatqan yeri nurlu olsın. 1999 s. Ablâziz maña ağam Memet Sevdiyar keçingenini aytqanınen, men ateş içinde qalğan kibi oldım. Masa başına oturıp, közyaşlarımnı aqıza-aqıza ağama itaf etip bir şiir yazdım da, «Yañı dünya» ve «Qırım» gazetalarına alıp bardım. Ateşli yüregimnen yazğan «ELVİDA, AĞAM» şiirimni «Qırım» gazetası 12 iyünde basıp çıqardı. Ablâziz Veliyev taziyename yanında, birevler bir – qaç künden doğğan künlerini qayd eteceklerini bildirmekni o şiirden üstün kördi. Şiirni begenmese kerek.
Suvda boğulayatqan adamnı qurtarmaq içün, oña şu an suvda batmaycaq kibi bir şey atalar. Bizim tilimiz ve edebiyatımız batayatqanını körgen eki iş adamımız qurtaruv çarelerini körmek içün,Ebazer Emiraciyev «Can yürekten» mukâfatını, Resul Velilâyev ise «Çoban-zade» adına mukâfatnı tesis ettiler. Alla olarğa uzun ve bahtlı ömürnen birge qazançlarını arttırsın! Lâkin bu meselede biraz kelişmemezlik bar. Men «Bekir Çoban-zade» konkursına, diletantlarğa darbe olacaq kibi, til ögretken kitapçığımnen, milletimizniñ tarihı aqqındaki poemamı yollağan edim. Olarğa qıymet kesilmegen edi. Çünki olarnıñ manasını ve qıymetini añlağan adamlar tapılmağan. Başqa iç bir konkursta iştirak etmemege qarar alğan edim. Televizor baqqan sayın, tedaviylenmege muhtac olğan balaçıqlarımız aqqında aytılğan laflar, maña muracaat etken kibi kele edi. Şu sabiylerge bir yardım eteyim dep, konkursqa soñki romanımnı yolladım. Er bir yazıcı özüniñ eserine yüksek qıymet kesüvi tabiy mesele ama, menim romanımnı rus tiline tercime ettirmege bile coşqanlar olğanları içün qıymet kesilir bellegen edim. On yedi malzemeden on beşini saylap, altısına mukâfat bergenler. Lâyıq nesir eser tüşmegeni içün, o mukâfat kimsege berilmegen. Menim romanım edebiy eser sayılmağan. Öyle olğanda, şu mukâfatnı saqat balaçıqlarımıznı tedaviylevge yollamaq kerek edi.
Konkursqa tüşken malzemelerniñ iç birine leke taşlamağa istemeyim. Olar episi belli bir qıymetke degerliler. Lâkin, şu konkurslarnıñ esas maqsadı tilimiz ve edebiyatımıznı teren yuqudan uyantmaqtan ibaret degil edimi. Qırımtatar tilinde yazılğan ve iç bir tilci onda noqsanlıq tapmağan, tilimizni bir kereden belli bir derecege köterilecegi açıq-aydın körüngen eser mukâfat komissiyasınıñ diqqatını celp etmeyüvi şaşılacaq kibi degilmi? Yoqsa bu komissiya endi tatar tilini tatar mekteplerinde polâk tilinde alınıp barılmasını lâyıq kördilermi? Bazı adamlarımız «zagraniçnıy» şeylerni pek begeneler. Moskvalı Aleksandr Gorâinov reskomnatsnıñ parasına çıqarğan «Doğru yazamız» kitapçığı angi mekteplerde ögrenile eken? Ebazer Emiraciyev Şemi-zade adına olğan konkursnı aqiqaten can yürekten alıp bardı. Ayşe Kökiyeva birinci mukâfatnı almasınen, diger eserlerniñ qıymeti eksilmedi de. O, Zakir Qurtnezirge ve Server Bekirge ruhlandırıcı mukâfatlar bergen soñ, «Yaşlar şurasına»da on biñ grivna yardım berdi. Ebazer efendinen Resul efendiniñ dönüşleri arasında büyük farq bar. Menim fikrimce Resul efendi til ve edebiyat meselelerinde zayıf olğanını duyğan, yükseklerge tırmaşmağa istegenler, onıñ parasından faydalanalar ve ap berecekleri yerine şap bereler. Resul efendige samimiy tevsiyem: şu komissiyası eline almağa bile istemegen eserlerni oqusa, etrafında kimler dolanğanını bilip iş tutar. Alla episiniñ sağlıqlarını bersin.
Bu maqalemni oquğanlar menim vaziyetimni añlağandırlar. Men yigirmi yıldan ziyade vaqıtta tilimizni bir nizamğa qoymaqnen meşğul olğanda, menim bir hatamnı tüzeltamağan diletantlar, til bilgime ve edebiy faaliyetime qıymet kesüvlerine pek ıncınmayım. O marifetlerge alıştım. Saqat evlâtçıqlarımızğa yardım berip olamağanıma da pek ıncınmayım. Merametli, temiz yürekli adamlarımız çoq. Olar yardım eterler. Meni ıncıntqan bir şey olsa, o da, bu maqtavlı diletantlar milletimizni caillik bataqlığına tartıp, milletniñ ğayıp oluvını yaqınlaştıruvları ola. Men «Yılname» adlı poemamnıñ epigrafı olaraq şu sözlerni yazğan edim. O fikirim ket-kete tasdiqlana.
| Kele bizge ğaddarlardan, Er bir türlü yamanlıq. Eki yüzlü tatarlardan, Halqım körmey amanlıq. |
Rustem Muyedin
