2014 senesi iyülniñ 5-de, Qırımtatar milliy Meclisiniñ Herson vilâyeti, Geniçesk şeerinde Qırımdan tış ötkerilgen toplaşuvdan keri qaytqanda, Meclis Reisi Refat Çubarov ‘Canköy-avtodorojnıy’ nezaret keçirüv noqtasında pasport nezaretini keçkende tutuqlandı.
Tezden Qırım Cümhüriyetiniñ prokurorı Natalya Poklonskaya bir sürü şahslar refaqatında kelip çıqtı. O, onı sarıp alğan saqçılar artında turıp, Refat Çubarovğa faaliyetinde ‘ekstremistik areketler yüz bermemesi aqqında’ prokuror tenbilemesiniñ metnini oqup başladı.
Refat Çubarovnıñ aq-uquqlarını riayet etmek, vesiqanen qırımtatar tilinde tanış etmek talabına Natalya Poklonskaya qulaq asmadı, yalıñız 3 kün içinde şu vesiqanı makemede ğayrıdan baqmaq mümkün olacağı aqqında bildirdi. Lâkin aynı vaqıtta prokuror imzalağan vesiqanıñ kopiyası Refat Çubarovğa berilmedi.
Qırım Cümhüriyetiniñ prokurorı ketken soñ bile, Refat Çubarovnıñ pasportı keri qaytarılmadı ve Qırımğa kirmek ruhset berilmedi.
Aynı şu vaqıtta Refat Çubarov bulunğan yerge tutuqlanğanlar içün mahsus araba – avtozak kelip toqtadı, yanında ise arbiy urbada silâlı adamlar toplanıp başladılar.
Bir qaç vaqıt keçken soñ kene de büyük bir gruppa insanlar keldi, olarnıñ bazıları özlerini FSB hadimleri dep tanıttılar. Olarnıñ yanında Refat Çubarovğa ‘Rusiye Federatsiyasına kirmege yasaq etilmesi aqqında bildirme’ oquldı. Mezkür vesiqa ‘Canköy – avtodorojnıy’ NYN sıñırcılar narâdınıñ nevbet uykeni M. Sirotkin tarafından imzalanğan edi.
İç bir müür ile tasdıqlanmağan şu vesiqağa köre, Refat Çubarovğa ‘2019 senesi iyülniñ 4-ne qadar Rusiye Federatsiyasına kelmek yasaq etilgen edi’.
Bundan eki ay evelsi, Qırımğa beş yıl devamında kelmege yasaq etilüv kibi qarar qırımtatar halqınıñ lideri, Mustafa Cemilevge dair çıqarılğan edi.
Lideri Mustafa Cemilevniñ, şimdi de Qırımtatar Milliy Meclisiniñ Reisi Refat Çubarovnıñ taqip etilmesinde ifade etilgen, insannıñ eñ adiy aq-uquqlarını, halqara normalarnı qaba şekilde bozuv, bütün bir halqnıñ milliy meñligini ayaq altına aluv uydurılıp çıqarılğan iddialarğa ‘esaslanğanlar’. Em de Qırımda olıp keçkenler hususında mevamları akimiyetke kelişmegen, başqaca fikir etkenlerni siyasiy cezalandıruvnıñ açıq-aydın isbatıdır.
Qırım tarihiy Vatanları olğan, ve yarımadada aqraba ve yaqın adamları yaşağan insanlarğa nisbeten bu ğayet adaletsiz ve qanunsız areketler vaziyetni daa ziyade yüzsüz ve masqara etmekte.
Qırımtatar Milliy Meclisiniñ Prezidiumı, insan menligini ve eñ esas aq-uquqlarını qaba şekilde ayaq altına alğan areketlerde ifadelengen, qırımtatarlarnıñ aqlarını bozuv ceryanı ep ilerilemege devam etkeni sebebinden öz qattı narazılığını bildire.
Qırımtatar Milliy Meclisiniñ Prezidiumı episi semetdeşlerini qırımtatar halqınıñ esas temsiliy organı – Meclis ile birlik olmağa çağıra ve öz Vatanında qırımtatarlarğa nisbeten yañı akimiyet tarafından sistemli ve vicdansız diskriminatsion tedbirlerniñ darqaluv havfını eksiltmek maqsadı ile elinden kelgenini yapmaq içün halqara uquq qoruyıcı teşkilâtlarğa muracaat etmekte.
Meclis Prezidiumı qırımtatar halqınıñ, milletleri ve dinlerine baqmadan, Qırımda yaşağan episi vatandaşlarnıñ uquq ve menfaatlarını qorçalav boyunca qattı mevamını bildire.
2014 senesi iyülniñ 7-de Qırımtatar Milliy Meclis Prezidiumınıñ toplaşuvında qabul etildi.
№ 19 2014 senesi iyülniñ 5-i
Qırımtatar halqı Qurultayınıñ nevbetteki sessiyasınıñ keçirilüv tarihı aqqında
Qırımtatar Milliy Meclisiniñ
QARARI
Qırımtatar Milliy Meclisi Qırımdaki içtimaiy-siyasiy vaziyet ve qırımtatarlarnıñ milliy öz-özüni idare etüv organlarınıñ vazifeleri aqqında malümatnı muzakere etip böyle QARARĞA KELDİ:
1. Qırımtatar halqınıñ Qurultayı Teftiş komissiyasınıñ Qurultay ve Meclisniñ qararlarını riayet etmeden faaliyet köstergen bir sıra Qurultay vekilleri hususında tekliflerini köz ögüne almaq.
2. Qırımtatar Milliy Meclisiniñ kâtipligine, Meclisniñ idare ve terkibiy bölükleri ile beraberlikte, Qırımtatar halqı Qurultayınıñ nevbetteki sessiyasında baqılacaq meselelerni şekillendirmek ve olar boyunca kelişken qararlar leyhalarını azırlamaq.
3. Qırımtatar Milliy Meclisiniñ nevbetteki toplaşuvında Qırımtatar halqı Qurultayınıñ ötkerilecek vaqtı ve yerini, kün tertibini tasdıqlamaq.
Qırımtatar Milliy Meclisiniñ Reisi Refat ÇUAROV
№ 18 2014 senesi iyülniñ 5-i
Qırımtatarlarnıñ II Bütündünya kongressiniñ azırlanması ve keçirilmesi aqqında
Qırımtatar Milliy Meclisiniñ
Qararı
Qırımtatarlarnıñ II bütündünya kongressiniñ azırlanması ve keçirilmesi maqsadı ile
Qırımtatar milliy meclisi QARAR BERDİ:
1. Qırımtatarlarnıñ II bütündünya kongressiniñ azırlanması ve keçirilmesi boyunca iş gruppasını aşağıdaki tertipte teşkil etmek:
Refat ÇUBAROV – İş gruppasınıñ rehberi
Mustafa CEMİLEV – İş gruppasınıñ rehberi
Dilâver AKİYEV – İş gruppasınıñ kâtibi
Eskender BARİYEV – İş gruppasınıñ azası
Nariman CELÂLOV – İş gruppasınıñ azası
Şevket KAYBULLAYEV – İş gruppasınıñ azası
Aslan QIRIMLI – İş gruppasınıñ azası
Bekir MAMUTOV — İş gruppasınıñ azası
Ali HAMZİN — İş gruppasınıñ azası
Gayana YÜKSEL — İş gruppasınıñ azası
2. İş gruppasına 2014 senesi sentâbrniñ 30-na qadar qırımtatarlar yaşağan memleketlerde faaliyet köstergen episi qırımtatar cemiyet teşkilâtları ile, konsultatsiyalar keçirmek ve Qırımtatarlarnıñ II bütündünya kongressiniñ keçirile bilecek vaqtı, yeri ve kün tertibi boyunca bildirilgen fikirlerni Qırımtatar Milliy Meclisine muzakere olunması içün teklif etmek.
Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarov
_______________________________________________________________
Çubarov: Meclisni yasaq etmek mumkün, milliy areketni yoq etmek imkânsızdır
Qırımtatar Milliy Meclisiniñ başı Refat Çubarov Meclisni yasaq ete bilecekleri ihtimaldır dep saya. Lâkin Meclis başı qırımtatar milliy areketini toqtatmaq imkânsız olğanını qayd etti. Bu aqta o Gromadske telekanalınıñ yayınında bildirdi.
– Rus ve qırım akimiyetleri Qırımtatar milliy meclisine dair tek eki variantnı işlete bileler. Akimiyet Meclis brendinden faydalanıp onı başqa formatqa çevire bile. Eger olmasa, meclisni yasaq eterler. Olmağanında da eminim, çünki Qurultay-Meclis sistemasında Qırımnıñ şimdiki statusı ile razı olğan 50 vekil bile tapılmaz, — dedi Refat Çubarov.
Çubarov qayd etti ki, Meclisniñ qurumı keniş piramida kibi ve yerli meclislerniñ seçilgen reisleri sayalavcılarınıñ yanında yaşamaqtalar.
– Meclisniñ faaliyetini yasaq etmek mumkün, lâkin qırımtatar milliy areketini toqtatmaq imkânsız, — dep yekünledi Çubarov.
QHA
Teftiş komissiyası Mecliske halqara toplulıqqa muracaat etmek tevsiye etti
VI Qurultaynıñ teftiş komissiyası Qırımtatar milliy meclisine devletlerniñ parlament ve ukümetlerine, em de BMT-na, Avropa Şurasına, AB-ne, OBSY-ge qırımtatar halqını Qırımda tamır halqı olaraq tanımaq ve bu statusnı qanunlar em de diger uquqiy aktlar ile pekitmek ricası ile muracaat etmekni tevsiye etti.
Öz muracaadında Teftiş komissiyası öz muqaderatını özü tayın etüvge aqqını kefil etken halqara vesiqalarnıñ umumiy şekilde qabul etilgen normalarğa esaslana (BMT-nıñ nizamnamesi, BMT General Assambleyasınıñ 1960 senesi dekabrnıñ 14-ne ait 1514 sanlı rezolütsiyası, 1966 senesi dekabrnıñ 16-na ait iqtisadiy, içtimaiy ve medeniy aqlar aqında halqara pakt em de vatandaş ve siyasiy aqlar aqqında halqara pakt, BMT-nıñ 1970 senesi oktâbrnıñ 24-de qabul etilgen Nizamnamesine köre, devletler arasındaki işbirlik ve dostane munasebetlerge dair halqara aqlar printsipleri aqqında deklaratsiya).
Bundan da ğayrı, komissiya azaları BMT-nıñ 2007 senesi sentâbrnıñ 13-e ait ‘Tamır halqlarnıñ aqları aqqında’ deklaratsiyasına, tamır halqınıñ diger devletler ve taraflar ile dava ve añlaşmamazlıqlarnı adaletli tedbirler çerçivesinde çezilmesine aqqına esaslanalar (40 maqale). Teftiş komissiyasında Ukraina Yuqarı Şurasınıñ 2014 senesi martnıñ 20-de ‘Ukraina Yuqarı Şurasınıñ qırımtatar halqınıñ Ukraina devleti terkibinde aqlarınıñ kefil olması hususında bildirmesi aqqında’ 1140-VII sanlı Qararını qabul etkenini de hatırlattı, bu qarar ile qırımtatarlarnıñ statusı Qırımda tamır halqınıñ statusı olaraq tayın etildi.