22 sentâbr künü Meclis yolbaşçılığı Avropa Keñeşi ögünde Ukrainanıñ öz vazifelerini becergeniniñ monitoringi sualleri boyunca PASE maruzacıları Marietta de Purba-Lundin, Maylis Reps ve PASE komitetiniñ kâtibi Bas Klâyn ile körüşti.
“PASE qırımtatarlarnıñ meseleleri aqqında bilgeni bizim içün pek emiyetlidir”, — dedi Mustafa Cemilev.
Yaqında, Qırım parlamentiniñ yolbaşçısı V.Konstantinov ile körüşkende, ekspertler oarnı raatsızlağan topraq meselesi boyunca yañlış malümat aldılar. Qırık spikeri ayttı ki, keçken 20 yıl içinde evel sürgün etilgen vatandaşlar 67 biñ topraq uçastkanı (umumen 8 biñ ga) aldılar. Meclis reisi bu malümatnıñ obyektiv olmağanını ayttı. Ukraina topraq qanuncılığında yer alğan qırımtaarlarğa qarşı adaletsiz maddeler muhtariyet yolbaşçılarına halqara cemiyetlerine topraqnen teminlengen qırımtatarlarnıñ yüksek faizi aqqında aytmağa imkân bere. Cemilevniñ sözlerine köre, Konstantinovnıñ aytqan alınğan 67 biñ topraq uçastkası qırımtatarlarnıñ şahsiy teşebbüsidir, olar 20 yıl evelsi qanunğa qarşı topraqnı zapt etken ediler. “Onıñ içün aytmağa mümkün ki, aytılğan 67 biñ uçastkanıñ 90% — akimiyetniñ insanlarğa bermege mecbur qalğan samozahvatlar”, — dedi Meclis yolbaşçısı.
Ayrıca qırımtatarlar arasında işsizlik seviyesi, mukemmel olmağan saylav sisteması – akimiyette bizim temsilciligimiz – ve milliy tasilimizniñ vaziyeti muzakere etildi. Soñki vaqıt sürgün etilgen vatandaşlarnıñ qaytuvı ve yerleşüvi programmasına para ayrılmağanı sebebinden qırımtatar milliy mekteplerniñ açılacağına ümüt qalmadı: şimdi 10 qırımtatar baladan tek 1-iniñ ana tilinde tasil almaq imkânı bar. “Kazak teşkilâtlar”nıñ temenna haçlarnıñ qoyulması, qırımtatarlarnıñ aziz yerlerine qarşı yapılğan vandalizm aktları provakatsion yonelgen rus taraflama teşkilâtlarnıñ yüksek seviyesini köstere.
PASE komitetiniñ maruzacıları Ukrainada 2011 senesi 19-23 sentâbr künleri Avropa Keñeşi ögünde Ukrainanıñ öz vazifelerini becergeni aqqında nevbetteki maruzanı azırlamaq içün malümat toplamaq maqsadı ile iş ziyaretinen bulunalar.
“PASE “Milliy mensüpligine köre sürgün etilgen şahıslarnıñ aq-uquqları tiklenüvi aqqında” qanun leyhası boyunca öz resmiy fikrini bidirse, sürgün etilgen halqlarnıñ aq-uquqları tiklenüvi aqqında bu müim qanu leyhasınıñ ilerilemesinde büyük bir adım yapılır”, — dedi Meclis yolbaşçısı.
Meclis yolbaşçılığı haber etti ki, Ukraina bağımsızlığından berli qırımtatar halqınıñ ukrain cemiyetinde adaptatsiyası içün kerekli olğan qanunlar öyle de qabul etilmediler. Neticede qırımtatar halqı diskriminatsiya vaziyetindedir, assimilâtsiya ve özgünlikniñ coyulması esnasları ep kerginleşe.
2000 senesi, Cemilevniñ sözlerine köre, qırımtaralarnıñ meseleleri çezilüvi boyunca PASEniñ resmiy qararı çıqqan edi, Ukraina parlamentinde toplaşuv keçirilgen edi, halqımıznıñ meseleleri çezilüvi boyunca bir sıra tevsiyeler işletilgen edi. “Amma, yazıq ki, ne PASE rezolütisyası, ne ukrain parlamentiniñ tevsiyeleri amelge keçirilmediler. Soñki vaqıt qırımtatar sualiniñ çeziüvinde ilerilev yoq”, — qayd etti o.
Meclis yolbaşçılığınen körüşüvler neticeleri boyunca seslenerek, PASE maruzacıları qayd ettiler ki, Ukraina Avropa Keñeşi ögünde öz vazifelerini alâ daa becermedi ve olarnıñ Ukraina regionlarına ziyaretleriniñ sebepleri, ilk evelâ, Ukrainanıñ devlette yaşağan milliy azlıqlarğa munasebetindedir. “Soñki neticeler ukrain turımız bitip, Komitette muzakereler keçirilgenden soñ çıqarılacaqlar, — dediler PASE hadimleri.- Amma endi qayd etemiz ki, milliy azlıqlar ile munasebetlerde problemli yerler körüne. Hususan, Qırımğa qaytıp, yerleşken qırımtatarlarğa dair”.