‘İrade’- milliy tiklenüv künü
‘ Öz aydın kelecegi oğrunda küreş- er bir halqnıñ vazifesidir’- böyle etip ‘İrade’ teşkilãtı tarafından qırımtatar halqı içün emiyetli tarihı munasebeti ile azırlanılğan beyannamesinde aytıla.
Qırımtatar halqınıñ çoqasırlı tarihında em kederli em quvançlı saifeler çoq. ‘İrade’ bütünqırım cemaat teşkilãtı umummilliy işke öz issesini qoşmağa ğayret ete.
Dünya halqları öz etnokültur inkişafınıñ belli bir devrinde Milliy tiklenüv künü aqqında qarar ala ediler. Qırımtatarlarınıñ da vaqtı keldi…
‘İrade’ teşkilãtınıñ reisi Yaqub İpçi soñki vaqıtlarda qırımtatar KHV, çeşit kütleviy merasimlerinde yaşlar teşkilãtlarınıñ vekilleri tarafından qırımtatar halqınıñ tiklenüv kününi tayin etilmesiniñ zarurlığı aqqında teklif seslendirilgenini bildirdi. Bu ğaye ‘İrade’ teşkilãtında damuzakere etildi.
‘Fikrimizce, milliy tiklenüv kününiñ ilãn etilmesi ve er yıl qayd etilmesi tek qırımtatarlarınıñ evelki nesillerine minnetdarlıq temsili degil de, çağdaşlar ve kelecek nesiller içün de birleştirici faktor olaraq hızmet eter.’-dep añlata Yaqub ağa.
‘İrade’niñ fikrine köre, bayramnı keçirmek içün eñ kelişken kün- 30 iyündir. Şu künü 1991 senesi qırımtatarlarınıñ qaytuv ve abadanlaşuv meseleleri boyunca bir sıra müim qararlar alındı, Milliy Meclisiniñ Nizamnamesi qabul etilgen edi ve il. Teşkilãtınıñ noqta-i nazarına binaen, qırımtatar halqınıñ milliy tiklenüv kününi ilãn etmek haqqına öz halqınıñ taqdiri içün mesüliyetligini boynuna alğan Qurultay saiptir.
Teşkilãt azaları şuna ümüt bildireler ki, yolbaşçılıq tarafından II Qurultayınıñ nevbetteki sessiyasınıñ kün terkibine bu leyhanı muzakere etmek meselesi kirsetilir. Bayramnıñ esas maqsadı- Qırımda, tuvğan topraqlarında özüni halq olaraq tasdiqlamaq içün bütün ğayretlerini birleştirmektir.
‘İrade’ öz faaliyetini 80 yıllarınıñ soñunda başladı. O devirde içtimaiy- siyasiy teşkliãtlar faal şekilde meydanğa ketirilmege başlanılğan edi. Qırımtatarlarını qıynağan fikirler böyle teşkilãtlarda öz aksini taptı. Yaqub ağanıñ qayd etkenine köre, qırımtatarlarınıñ eñ kergin meseleleri ‘İrade’ teşkilãtınıñ peyda olunmasında ifade olundı. O vaqıtta Yaqub ağa ‘Dostluq’ (şimdiki ‘Qırım’ gazetası) gazetasında korrespondent olaraq çalışa edi, onıñ yaqınları, tanışları- ziyalılar, siyasetçiler, milliy areket iştirakçileri bu ğayege qoltuttılar. Misal olaraq, güzel bu ğaye içün Fevzi Yakubov teşkilãt azalarına çeşit merasimlerini keçirmek içün zalnı bedava bere edi. Yazıcılarımız Eskender Fazıl, Uriye Edemova, Şakir Selim ve digerleri ‘İradege’ büyük destek kösterdiler. Teşkliãt milliy areket iştirakçilerinen sıq bağda bulunmaqta. Milliy Meclis tarafından da teşkilãt yardım ve destek körmekte. Teşkilãt faaliyetine kommunistik noqta-i nazarlarına saip olğan insanlar da kirip, bayağı telüke doğura ediler. Böyle kibi insanalrnen teşkilãt mahkeme yardımınen añlaşa edi.
Teşkilãt qurulğanından berli 10 yıl devamında bayağı yeñişlerni elde etti. ‘İrade’niñ ğayretleri ile Ukraina Yuqarı şurası2004 senesi 24 iyünde ‘Milliy mensüpligine köre sürgün etilgenlerniñ haqlarını tiklenüvi aqqında’ Ukraina qanunına 7 maddesinden 3-ü kirsetildi:
· Qırımdan sürgün etilgen vatandaşlarnı ve 1956 senesi 28 aprelge qadar ğurbetlikte doğğan şahıslarğa bedava tedaviylevni temin etmek;
· Ev-kommunal hızmetleri içün tölemelerinde 50 % indirimni temin etmek;
· Ekimden reçete ile aphanelerde ilãc almaq içün sürgün etilgen vatandaşlarğa 50 % indirimni temin etmek.
Qanunnıñ maqsadı- sürgün etilgen vatandaşlar, olarnıñ aile azalarınıñ abadanlaşması, ukraina cemaatçılığına kirüv ve menimsevi saalarında devlet siyasetini amelge keçirmek, olarnıñ medeniyet, milliy adetleriniñ inkişafı içün munasip şaraitler temin etmek içün huquq temellerini yaratmaqtır.
9 yıl içersinde ‘İrade’ qırımtatarlarğa II Cİhan Cenki zamanında ketirilgen zararına qıymet kesmek maqsadı ile faşist işğalini ve sürgünlikni keçirgen repatriantlar aqqında sorav malümatlarnı toplamasınen oğraşmaqta. Teşkilãt tarafından 10 biñden ziyade anketa toplanıp, olardan 4 biñi kompyuter yardımınen işlenip, bugünde bugün qırımtatar halqınıñ genotsıdı olaraq tanılğan sovet rejimi tarafından amelge keçirilgen insaniyetlikke qarşı cinayetke qıymet kesüvde büyük rolüni oynay bilecek.