Bir qaç yıl evelsi “Avdet”niñ muarririyetinde olıp keçken sübette Aleksandr Gorâinov degen edi: “añlı yaşalr olğance, til ölmez”. Faizlerni ayttı bile – 10-15. Vazifemiz – bu faizlerni kötermek.
Optimist olayıq: vaziyet o qadar acınıqlı degil, aqiqaten añlı yaşlar ve atta yaşlar teşkilâtları bar. Ve qırımtatar filologlarına oquğan studentler perspektiv yaşlardır. Başqa zenaatnı seçkenler arasında er vaqıt qırımtatar tilinen qarşılaşqan ve onı serbest qonuşma tili yapqanları da bar. Mına bazılarınıñ fikirleri.
Zemine Yusufova, V.İ.Vernadskiy adına TMU qırımtatar ve şarq filologiya fakultetiniñ 2 kurs studenti
Evde qırımtatar tilinde laf etmege tırışamız, amma unutıp, rus tiline keçemiz. Babam er vaqıt bizge ihtar ete. Ana tilini ögrenmek içün mektep bazası yeterli degil. Esas evde qoyulğanını tüşünem. Qartana-qartbabalarnen bir evde yaşağan balalarğa suqlanam. Çünki qartlar ana tiline, Vatanğa sevgini aşlaylar. Yaqında biz “Yaşlar Şurası” teşkilâtından dostlarımnen qartana ve qartbabalarnıñ icrasında ata sözleri, aytımlar, lâtifeler, yırlar ile videoarhiv yaratmağa qararına keldik, çünki bu videomalümat qırımtatar tiliniñ güzelligini saqlap, kelecek nesillerge yetkizdirir. Qartlarnıñ sayısı kün-künden azlaşa. Tüşünem ki, ecdatlarımızdan bilgi hazinesini almaq kerekmiz. Şimdi başlamaq kerekmiz”.
“Mektepni bitirgende, filolog olacağımı bile edim, tek qaysı tilni seçmege tüşüne edim. Variantlar çoq edi, amma tüşünip, ana-babamnen laf etip, qırımtatar filologiyasına kirmek qararına keldim. Birinciden, ana tilim, ekinciden, bu zenaat şimdi aktualdir, çünki tilimiz ğayrıdan tiklenile ve bu saada mutehassıslar kerek”.
Arzı Memetova
“Evde, ebet, qırımtatar tilinde laf etemiz. Ana tiline sevgi aşlağanları içün ana-babam sağ olsunlar. Amma bazıda rus, ukrain, türk ve ingliz tilinden sözlerni de qullanamız. Tüşünem ki, başqa tillerde laf etmege yaramay degil, ana tilini bilmemege ayıptır. Ailede ana tilinde laf etmege kerek, bu pek müimdir, çünki ilk terbiyesini insan ailede ala”.
Emir Şevkiyev. “Özüm imkân olğanı qadar ana tilinen qullanmağa tırışam”.
Bu pek müim olğanını sayam, çünki halq ve til evdeki laflardan başlana. Eger bu laflar ana tilinde olmasalar, ayatnıñ başqa saaları da diger tillerde olacaq. Yazıq ki, biz rus tilli müitten kelip, bizge nasıl tesir etkenini tüşünmeyip, onı evge ketiremiz”.
QMPU ve TMU olacaq filologlarnı azırlaylar, bazıları içün bu zenaat – ilmiy alanda öz halqına fayda ketirmek maqsadı ile seçilgen iştir.
Elvina Seytbullayeva
“Yaqınlarımnen men tek qırımtatarca laf etem, em de çöl şivesinde, onınen
pek ğururlanam. Zenaatım — qırımtatar tili filologı, bu zenaatnı ögrenmege
tırışa edim, iç bir vaqıt peşman olmadım. Çünki şimdi faaliyetimniñ tili – ana
tilim – qırımtatar tili: “Qırım” DTRK qırımtatar muarririyetinde çalışam.
Elvina Dermenci, QMPU qırımtatar ve ingliz filologiya fakultetiniñ 1 kurs studenti
“Daa 9 sınıfta oquanda, alacaq zenaatım aqqında tüşüne edim. Tabiiy ki, qırımtatar tili ocaları ve milliy mektebim tesir etti. İnsannıñ yaşağan ve inkişaf etken müiti ana tili ve medeniyetine dair munasebetine tesir ete. Onıñ içün öz ayatımnı ana tili ve medeniyetimnen bağlamağa istedim”.
Mavile Mustafayeva, QMPU qırımtatar ve türk filologiya fakultetiniñ 2 kurs studenti
“Ana tilimniñ inkşaf etip, güllegenini pek ister edim. Onıñ içün ana tilinen bağlı zenaatnı seçmek qararına keldim, onı teren ögrenmek, bütün güzelligini añlamaq ve öse yatqan nesilge yetkizmek içün.
QMPU’da oquşım, şübesiz, faydalı oldı, çünki bu yerde oqyrken qırımtatar tiliniñ ne qadar zengin ve teren olğanını añladım. Evelde, daa mektepte oquğanda, ailede tek qonuşma seviyede laf ete edim, endi ise, ocalarnıñ lektsiyalarnı diñlerek, öz halqımnıñ ikmetini daa da teren añlayım ve bu fakultetiniñ studenti olğanımnen ğururlanam. Mektepte qırımtatar tili ve edebiyatı ocası olıp çalışmağa isteyim, çünki balalarnıñ öz ana tili ve edebiyatlarını sevgenlerini ve tarihımız, ulu medeniyetimiz aqqında daa çoq bilgenlerini ister edim! İnşAllah!”
?
Mutehassıs tevsiyeleri:
Ana tilini ögrenmek içün ne kerek?
Zarema ABDURAİMOVA, qırımtatar tili ve edebiyatı ocası.
Ana tilimizni ögrenmekniñ esas şartları:
1. İstek.
2. Maqsad.
3. Sabır.
4. Ana tilimiznen ğururlanmaq.
5. Öz milletini sevmek.
6. Ana tilinde gazeta, mecmua ve kitaplaroqumaq.
Azize ABLA