Men bellesem, balanı eñ sabiylik vaqtından aqlında qalğan hatıraları, onıñ tabiyatı ve şahsiyligine pek tesir etedir.
Özümni men üç yaşımdan hatırlayım. Anamnı, aşhanede ağlap oturğanını körgen edim. O, Amon emcemniñ cenkte ölgen haberini alıp, ağlap başlağan eken. Ve bu vaqiya, hatıramda qalıp, ömürimde rast kelgen bütün yaramazlıq ve hıyanetliklerge qarşı nefret aşladı.
Kösterilgen ayleviy fotoda, men 1944 senesi – ekinci sırada, sağdan Buhara toppısında turam.
Bu sırada sol taraftan, yüzünde semit çizgileri ile, bir meraqlı qadın turmaqta, onıñ adı Sofiya. Bu fotoda onıñ aqyı ve oğlu Adamda turadır. Bu ayle, biñlernen başqa insanlar srasında, Lehistandan Gitler kelip kirmezden evel çıqarılğan edi. Moskvadan kelgen emirge binayen, bizim aylemiz, başqa Buhara ayleleri kibi, mansardada ayırılğan eki odada yerleşkendir. Babama, bu Stalinniñ emiri boyunca yapıla, dep añlatılğan edi (Lehistandan kelgenleriniñ ayatları ve olarnıñ yerli halqnen munasebetleri aqqında, men tafsilȃtlıca Moskvada derc etilgen bir mecmuada neşir etken edim).
Şu sebepten qırımtatarfoblarınıñ aytqanları aqlıma kele. Olarnıñ fikirlerine köre, qırımlılarnı Özbekistanğa Stalin, tek olarnı qurtarmaq içün yollağan eken, çünki cenkten qaytıp kelecek cenk iştirakçileri, qırımlılardan, almanlarnen iş tutqanları içün intiqam alacaq ekenler. Öyle olsa, ne içün Stalin, qırımlılarnı da, Lehistandan çıqarılğanlar kibi, sıcaq evçiklerge, musafirhanelerge yerleştirmeyip, olarnı açlıqtan ve hastalıqlardan ölmege suvuq baraklarda ve kutanlarda (ayvan ahırı) qaldırdı?!
Fotodaki Sofiyanıñ körünişine baqsañ, onı ayatı ğamsız ve güzel keçkenini köre bilesiñiz. Onıñ Adam oğlu da, köçürilgen senesi Buhara ocalar institutına, şu sene açılğan leh filologiyasına oqumağa kirdi, aqayı ise, quyumcı olıp, altından çeşit mahsulatlar yasap başladı. Bu mahsulatlarnı yerli memurlarnıñ apaylarına taqdim etti. Olarnıñ çoquları Stalinge teşekkürler bildirdi ve Lehistanğa qaytmağa istemeyip, sovet vatandaşlığını aldılar.
Elbette, Lehistandan da adamlar aynecilik fikirlerinen ketirilgen ediler. Çoqqa barmadn o halqnıñ erkeklerinden ayrı ordular teşkil etilip, İrandan Lehistanğa keçirildiler. Anda kommunistik qurumını tiklediler. Qırımlılar ise, çoq seneler Vatanları aqqında arzu ettiler ve avdet olmaq içün kureş alıp bardılar…
İçtimaiy ağlarda Facebook, Vkontakte, Odnoklassniki saifelerimizge, bunen beraber, Telegramda kanalımızğa qoşulıñız ve eñ aktual ve meraqlı malümatlardan haberdar oluñız.
