Siyasetçiler «tamır halq» añlamını ne qadar qarıştırmasalar bile, bu ibareniñ deñişmegen manası bar. Tamır halq demek, bu qadimiy zamanlardan, belli bir yerde, ecdatları yaşap kelgen millettir. Qırımda ise, ecdatları qadimiy zamanlardan berli yaşap kelgen tek bir millet bar, bu da qırımtatarlarıdır!
Qırım etnoslarından eñ qadimiysi – bu tavrlardır. Bir çoq arheologik abideler tavr medeniyetini, baqır ve tunç devirinen bağlı olğanını aytalar. Tavrlar bütün yarımadada yaşay ediler. Gerodotnı yazıp haber etkenlerine köre, Qırımda tavrlarnıñ 50 qabilesi yaşay edi. Yarımadada soñradan peyda olğan qabileler ise, başqa yerlerde inkişaf etip kelgendirler. Vaqıt keçkeninen tavrlar fars, skif qabilelerinen birleşme qura ediler, cenkleşe ediler. Olar pek yahşı deñizci ediler, yunan ve roma gemilerini yıqa ediler. Olarnıñ flotu Balaqlava yanlarında yerleşe edi. Milâdiden evel V asırda, tavrlar Keriç yarımadasında ve Hersones yerlerinde miletlerge ve doriylerge (Kiçik Asiyadan kelgenler) ticariy koloniyalar açmağan izin bergen ediler. Bu qadimiy ellinler Yarımadada, bizim ecdatlarımız kirmege izin bergen musafirler ediler.
Şimdi Qırımda yaşağan yunan cemaatçılığı ise, bu Ege deñizinde yerleşken adalarıdan ve Osmanlı devletinden XVIII asırnıñ soñunda kelgen milletlerdir. Ve belli ki, «yunanlılarnıñ Qırımı» aqqındaki laflar tarihke içte alıp berecegi olmağan boş laqırdılardır, siyaset oyunlarıdır. Milâdiden evel III asırda skif devletiniñ merkezi Qırımğa köçe. Ve bu yerde tavr ve skiflerniñ assimilâtsiyası başlay. Peyda olğan qarışıq etnosnı tavroskifler, dep adlandırıp başlaylar. Tavroskifler birlikte yunanlılarnıñ Bospor qırallığına ve soñradan kelgen Roma imperatorlığınıñ canavarlarına qarşılıq köstere ediler. Elbette, kelmeşekler bizim ecdatlarımıznı sevmey ediler ve olarğa varvar ve pirat dey ediler. Yazılı qaynaqlarda tasdıqlanğanı kibi, daa X asırda bir qaç köylerniñ sakinlerine tavr dey ediler.
Belli alim Pötr Keppen (Russische Revue, Bd V, 1874, 551) aytqanına köre, tavrlar eski yerlerinde şayda yaşamağa qalğanlar ve vaqıt keçkeninen islâm dinini qabul etkenler. Zamannen Qırımğa başqa qabileler de kelgen. Olar yahşı, işlengen yerlerge kelip, Yarımada sakinlerini arttırpanlar. 1116 senesi, bütün Qırımnı qıpçaqlar qaplap aldılar. Qıpçaqlarnıñ merkezi olaraq Sudaq şeeri belgilengen edi. 1239 senesi, (arap tarihçileri ve ceoğrafları aytqanlarına köre) Yarımadada akimiyet, cenksiz ordulılarnıñ eline keçe. Ordulılar yerli sakinlerniñ etnik çeşitligine tesirleri aqqında aytamaymız, çünki olar pek az edi. Qıpçaqlar Qırımda 220 yıl yaşadılar ve bütün yarımada sakinlerini türkiy tilge ve medeniyetke çektiler. Türkleşmek meselesi soñradan da devam ete edi. Qırım Ordu ulusı olğan soñ, meydanda Qırım hanlığı peyda olma mecbüriyeti kelgen edi. Böyleliknen 1441 senesi, küçlü, mustaqil Qırım hanlığı meydanğa çıqa. O zamanları tavr, skif ve başqa qabilelerniñ, daa islâm qabul etip yetiştiramağan ecdatları, episi islâm dinini qabul eteler. Amma başqa dinde olğan ve yarımadada yaşağan milletlerde türkiy tilleriniñ şivelerinde laqırdı ete ediler. 1778 senesi, Yekaterina II emiri boyunca bütün hristiyanlar Qırımdan sürgün etilgen soñ, mında tek bizim ecdatlarımız qaldı. Olardan soñ kelgen qırımtatarlar da aynı şu qalğan ecdatlarımıznıñ nesilleridir. Tek olarnıñ qanlarında tavroskif qabileleriniñ, başqa etnoslar ile zenginlerştirgen qanı bardir. Bugünki künde qırımtatar adını taşığan millet, üç esas bloktan meydanğa kelgendirler: 1. Qadimiy qabilelerniñ nesilleri (kimeriyler, tavrlar, skifler); 2. Qıpçaqlardan evel kelgen qabileler (çoqusı türkiy qabileler); 3. Ordulılardan evel kelgen qıpçaq qabileleri. Venetsiya ve genuezliler aqqında ayrı aytmaq kerek, çünki olar, Yarımadanıñ zapt eticileri degil ediler, olar mında tek ticariy kaloniyalar qurğan ve başta qıpçaqlarnen, soñ ise, altınordulılarnen añlaşma qurıp, çalışqan qabileler ediler. Karaim ve Krımçaklar aqqında:
Bugünki künde, siyasiy bir oyun olaraq, karaim ve krımçak halqlarını yükseltme tendentsiyası peyda olğandır. Bu iş, er alda qırımtatarlarnı, tamır halq olaraq yoq etme içün yapıladır. Qırımtatarlarnıñ hususiyligini yoq etmek içün yapıladır. Amma Qırımda, karaim ve krımçaklar, Rusiye aneksiyasına qadar, episi olıp, 0,5% ediler. «Zaman keçkeninen Qırım ealisi deñişe edi, yani XVIII asırda esasen qırımtatarları olıp, XX asırnıñ soñlarında XXI asırnıñ başlarında ise, qarışıq milletler olıp qaldı: XVIII asırnıñ birinci yarısı 467 000 insan (95,1% qırımtatarlar, 2,6% uynanlılar, 2,1,% ermeniler, 0,2% krımçak ve karaimler) 1760 – nci 70 seneleri – 454 700 insan (92,6%qırımtatarlar, 4% ermeniler, 3,1% yunanlılar, 0,3 krımçak ve karaimler)». Mütehassıslar aytqanlarına köre, «krımçak ve karaimler – qırımtatarlarnıñ yeudi dininde olğan etnografik gruppasıdır».
Aydın ŞEMYİ-ZADE
Müellifniñ ftüşünceleri muarriyet fikirinen doğru kelmey bile
İçtimaiy ağlarda Facebook, Vkontakte, Odnoklassniki saifelerimizge, bunen beraber, Telegramda kanalımızğa qoşulıñız ve eñ aktual ve meraqlı malümatlardan haberdar oluñız.
