Uzun vaqıt içinde peyda olğan ilk Qırım tarihı boyunca unikal oquv qullanmasınıñ qırımtatar variantı terciman Mamure Çabanova sayesinde mümkün oldı. Oquv qullanması yalıñız qırımtatar tiline tercime etilmedi, aynı zamanda qırımtatar latin elifbesinen neşir etildi ve bu diasporamızğa kitapnıñ mündericesini qolaylıqnen añlamağa imkân bere.
Mamure Çabanova Avdetke, «Qırım ailesi» teşkilâtnıñ başlığı Anife Kurtseitovadan tercime işiniñ teklifini alğanda, bu işniñ bütün mesuliyetini ve qıyınlığını añlağanına baqmadan, tüşünmeden qabul etkenini añlattı. Neticede, Mamure hanım işni muvafaqiyetnen bitirdi. Bundan ğayrı, başında laf etilgen çalışma muddeti (bütün levhanıñ kibi) neticede eki kerege qısqartıldı ve tahminen 200 saifeden ibaret olğan oquv qullanmanıñ 11 bölügi bir ay içinde tercime etildi. Terciman yapqan işinden memnün. Amma, soñ üç yıl içinde qırımtatar tiline tercimeler – Mamaure Çabanovanıñ esas faaliyeti olmasına baqmadan, tenqitke yer qaldıra. «Pek sevinem ve özümden memnünim, maqtanmayım, ğururlanam. Eminim, er şey mükemmel degil, er şey doğru olamaz. Bu sebepten, eñ başından berli til bilgirlerniñ tenqitlerine qarşı özümi azırlay edim», – dey terciman.
Mamure hanım, mündericesi alğılanması içün öz özünden zor olğan «1783 yılı Qırımnıñ Rusiye devletine qoşulması», «Qara asır», «Cenk deviri» kibi bölükleriniñ tercimesi yapılğanda qıyınlıqlarnen qarşılaştı. Bu bölüklerniñ tercimesi pek zor oldı. «Qıyınlıqlar, bir sözni ve bir cümleni alıp, yazılğan şekilde tercime etilmemesinden ibaret edi. Olarnen çalışmaq, variantlarnı baqmaq, kalka olmaması içün añlamını tapmaq, manasını doğru tercime etmek içün tüşünmek kerek. Bu çoq vaqıt aldı. Ve, belki de, bu tercimedeki yekâne qıyınlıq edi», dep paylaşa Mamure.
Bu arada, Mamure Çabanova ihtisaslı bir terciman degil. İlk tasilge köre o bir maliyeci, qırımtatar filologınıñ magistr diplomı ise formalden ğayrı bir şey degildir. Daa qıymetli olğan şu ki, qırımtatar tili onıñ içün bir ömür tarzıdır. Özüni balalıqtan berli ana tilinde laf etken, mektepte ögrengen, qırımtatarca laf etken müitte ösken ve onıñ temellerinen üniversitette tanışmağa devem etken, «Qırım ailesi»nde ve ayrı til ögretilmesinen oğraşqan, amma aynı zamanda tilni ögrenmege devam etken bir insan olaraq adlandıra.
«Ve elbette, özüm de tilni ögrenmege devam etem, onı ögrenmege mümkün degil, onı bilmege mümkün, amma ögrenmege er vaqıt kerek. Til, ösken ve inkişaf etken canlı bir organizm kibidir», dey mütehassıs.
Avdet bildirgeni kibi, qırım tarihçıları Gulnara Bekirova, Sergey Gromenko, Andrey İvanets, qırımtatar yazıcısı Bekir Ablayev ve Ukrain siyasiy tetqiqatlar müstaqil merkez reberi Yuliya Tişçenko «Qırım ve qırımtatar halqınıñ tarihı» oquv qullanmasını yazdılar. Oquv qullanması mektep çağındaki balalar içün adaptirlengendir, amma ocalar, studentler ve Qırım tarihınen meraqlanğan er kes içün yararlı ola bilir.
