Ичтимаий агъларда кедерли хаберни окъудыкъ: газетимизнинъ досту, бунынънен берабер, бутюн халкъымызгъа даима сайгъы бильдирген Юрий Александрович Полканов къышнынъ сонъки куню, догъмуш Акъмесджитинде яшагъан эвинде агъыр хасталыкътан сонъ бу дюньяны терк этти. Даа он кунь яшаса, 85-ни тодураджакъ эди. Эджель юбилейлерни севмей ве беклемей…
Ю. А. Полканов белли къырымшынас ве музей хадими Александр Полканов ве белли къараим сюлялесининъ векили Анна Кальфаларнынъ къорантасында 1935 сенеси дюньягъа кельди. Днепропетровскта окъумакъны ве алгъан зенааты – геолог оларакъ сонъусыз экспедицияларда булунгъаны эсапкъа алынмаса, о деерли, бутюн омюрини, Къырымда, Акъмесджитте яшады ве чалышты.
Юрий Александрович нефакъагъа чыкъкъандже, бу демеси, алий тасиль алгъан сонъ ярым асырдан бираз зияде вакъыт девамында, мындаки Минерал ресурслар девлет институтында баш ильмий хадим вазифесинде чалышты. О, геолого-минералогия илимлери докторы, Украина технологик илимлер академиясынынъ академиги, Украинанынъ илим ве техника саасында девлет мукяфатынынъ саиби, Якъутстанда эльмаз ташларыны тапкъан ве даа чокъ мувафакъиетли кешф нетиджелерине кетирген дигер экспедицияларнынъ дегерли азасы эди.
Амма онынъ виджданына, бордж ве месулиет дуйгъуларына, джемаат фааллигине уйгъан ве гонълюне разылыкъ, мемнюнлик берген, 1980-нджы сенелерининъ сонъунда къараимлер — тюрк-къарайларнынъ миллий-медений арекети ве тикленювинен багълы ишлерни алып бармакъ, 1989 сенеси Къырым караимлер бирлигини мейдангъа кетирмек, онынъ тешкилятчысы ве етекчилеринден бириси олмакъ эди.
Ю. А. Полканов отуз йыл девамында бу бирликнинъ муим къурумы — Ильмий кенъешнинъ биринджи ве екяне реиси олып кельди ве бу вазифеде къырым къараимлерининъ тарихий-медений къадим тюрк мирасынынъ огренильмесине, тикленильмесине буюк шахсий иссе къошты, белли къарайшынас оларакъ танылды. Онынъ къалеми астындан бу мевзуда 50-ге якъын, чешит неширлерде дердж олунгъан макъалелери чыкъты.
1990-нджы сенелерининъ орталарындан Ю. А. Полканов «Къырым» газетине мунтазам суретте келип тургъан ве хадимлернен, муарриетке кельген ватандашларымызнен корюше, къонуша башлады. О, бизим миллий арекетимиз, тарихымыз, медениетимиз, тилимизни зияде бильмек, меселелеримизни огренмеге ынтылып, къырым къарайларнынъ айны шу къыйметликлеринен тенълештирип, субетдешлеринен фикир болюшип, биз якъын къардаш халкъ олгъанымызгъа янъы делиллер тапа эди.
1997 сенесинден башлап «Къырым» газетинде Къараимлер бирлигининъ муим беянатлары ве базы дигер макъалелер басылып кельгенине къувана, оларны къардашлыгъымызны пекиткен ишлер, деп сая эди. Озь невбетинде, Ю. Полканов муарриет хадимлерине ве янымыздаки достларгъа ханлар девиринде къарайлар оджагъына чевирильген Джуфт-Къалеге, Кезлевдеки дигер медений меркези — Къарайлар Кенасаларынынъ зияретине давет этип, бойле экскурсияларны тешкиль эткен эди.
Сыфыр (2000-нджи) сенелери муарриетимизде эр афта фааль, кетишаткъа лякъайд бакъмагъан, эсасен, нефакъа яшына еткен белли бир джемаатчылар топлана эдилер. Юрий Александрович акъранларынынъ бу топлашувларына сыкъ-сыкъ къошула эди. Чокъча динълей, азджа айта эди: алчакъ гонъюлли, ювашча инсан олгъанындан гъайры, ана тилимиз янъгъырагъаны онынъ ичюн айры бир меракъ догъургъаны корюне эди.
Кене де шу йыллары онынъ бабасы — А. Полканов буюк миллий эрбабымыз Вели Ибраимовнен достлашкъаныны, дефаларджа корюшкенини бильдик ве бу акъта язмакъны Юрий Александровичке риджа эттик. О, чокъкъа бармай, даа генчлигинде бабасындан эшиткен бу икяелерни хатырлавлар шекилинде муарриетке кетирди. Онынъ гъает меракълы эм де тарихий джеэттен къыйметли язылары «Къырым»да дердж олунды.
Бундан тамам 15 йыл эвельси газетимизнинъ ичинде, окъуйыджыларымыз яхшы таныгъан эки саифелик «Къырымкъарайлар» адлы табакъ-газет чыкъмагъа башлады. Бир къач айдан сонъ онынъ 200-нджы саны дюнья юзюни кореджек. Чокъ эмиетли неширге чевирильген «Къырымкъарайлар» нынъ тешеббюсчиси ве ильк тешкилятчысы, онынъ этрафында озь халкъынынъ генч несилини топлагъан Ю. Полканов олды.
Сонъки беш йылнынъ ичинде биз оны корип оламадыкъ. О, бирден зайыфлашты, эвден чыкъып оламады, сонъра тёшек хастасыда олды. Чокъ языкъ, эбет. 29-февральде исе къарай халкъы къапланмасы мумкюн дегил джоюкъкъа огърады — онынъ дегерли етекчилеринден бири, бюунынънен берабер, самимий достумыз эбедий козь юмды.
Юрий Александрович вефат эткени мунасебетинен онынъ къорантасына терен тазие бильдиремиз. «Джаны джаннеттэ болсун», деген къарайлар эскиден айткъанларыны биз де текрарлаймыз.
Ю. А. Полкановнынъ къырым достлары
